مسئله حجاب

[عهد آسمانى]

من منكر اين اصل كلی نيستم كه احيانا اگر گفتن حقيقتی سبب انحراف مردم از آن حقيقت بشود نبايد گفت ، زيرا گفتن برای ارشاد مردم به حقيقت است نه برای اينكه وسيله دور شدن از حقيقت بشود . البته‏ كتمان حقايق حرام است . قرآن كريم می‏فرمايد : " « ان الذين يكتمون ما انزلنا من البينات و الهدی من بعد ما بيناه للناس فی الكتاب اولئك‏ يلعنهم الله و يلعنهم اللاعنون »" ( 1 ) يعنی " كسانی كه حقايق فرود آمده از جانب ما را پس از آنكه ما گفته و بيان كرده‏ايم كتمان می‏كنند خدا و هر لعنت كننده‏ای آنان را لعنت می‏كند "
لحن آيه فوق العاده شديد است . قرآن كريم در كمتر موضوعی به اندازه‏ اين موضوع با چنين لحن شديد و خشمناكی سخن گفته است
در عين حال من معتقدم مقصود اينست كه مردم حقايق را به خاطر منافع خود كتمان نكنند ، ولی اينكه حقيقت را به خاطر خود حقيقت ( و البته در شرائط محدود و موقت و معينی برای فرار از سوء استفاده ) اظهار نكنيم‏ مشمول اين آيه نيست . به عبارت ديگر دروغ گفتن حرام است اما راست‏ گفتن هميشه واجب نيست يعنی احيانا در مواردی بايد سكوت كرد
من معتقدم اينگونه مصلحت انديشی‏ها اگر بر مبنای مصالح واقعی حقايق‏ باشد نه بر مبنای حفظ منافع افراد و اشخاص و اصناف و طبقات ، مانعی‏ ندارد

پاورقی :

1 - سوره بقره ، آيه . 159

[عهد آسمانى]

اما سخن در اينست كه مصلحت انديشی‏هائی از قبيل فتوا ندادن به جواز خريد و فروش راديو ، يا به عدم وجوب پوشيدن چهره و دو دست ، آيا يك مصلحت انديشی صحيح و عاقلانه است و نتيجه صحيح می‏دهد يا خير ؟ آيا واقعا جريان امر اينست كه طبقه‏ای از زنان چهره و دو دست خود را می‏پوشند و با گفتن اين حقيقت ، چهره و دستها و سپس تمام بدن را عريان خواهند كرد ؟ يا جريان امر برعكس است
يعنی بسياری از مردها و زنها خيال می‏كنند كه از نظر مذهبی اساس كار اينست كه چهره زن گشوده نباشد و وقتی كه چهره گشوده شد كار گذشته است‏ " آب كه از سرگذشت چه يك نی و چه صد نی " و از طرف ديگر پوشيدن‏ چهره را غير عملی و از نظر منطق غير قابل دفاع می‏بينند و هيچ فلسفه و استدلالی هم نمی‏توانند برای آن ذكر كنند . از اينرو از سر تا پا لخت‏ می‏شوند
عقيده بعضی از كارشناسان اجتماعی اينست كه علت اين افراط و بی‏ بندوباری ، توهمهای غلطی است كه اجتماع درباره حجاب داشته است . علت‏ اين بوده كه حقايق گفته نشده است . اگر همانطور كه اسلام خود گفته است‏ گفته می‏شد كار به اينجاها كه كشيده است كشيده نمی‏شد . اينجا از آنجاهاست كه بايد گفت : " از پاپ كاتوليك‏تر نبايد بود " ، " كاسه‏ از آش گرمتر صحيح نيست "
قرآن كريم در سوره حجرات می‏فرمايد : " « يا ايها الذين آمنوا لا تقدموا بين يدی الله و رسوله » " ( 1 ) .

پاورقی :
1 - سوره حجرات ، آيه . 1

[عهد آسمانى]

يعنی ای مؤمنين ! از خدا و رسول خدا جلو نيفتيد . مقصود از جلو افتادن از خدا و پيغمبر اينست كه‏ كار دينداری و مقدس مأبی را به جائی رسانيم كه خدا و رسول نگفته‏اند و بخواهيم از پيغمبر هم جلوتر حركت كنيم
اميرالمؤمنين علی عليه السلام می‏فرمايد : " « ان الله حدد حدودا فلا تعتدوها و فرض فرائض فلا تتركوها و سكت عن اشياء لم يسكت عنها نسيانا فلا تتكلفوها » " . يعنی خداوند حدود و مرزهائی قرار داده است ، از آنها تجاوز نكنيد ( محرماتی قرار داده آنها را نقض نكنيد ) ، و واجبات و فرائضی قرار داده آنها را ترك نكنيد ، و درباره بعضی چيزها سكوت كرده‏ است ( نه آنها را حرام كرده و نه واجب ) ، اين سكوت از روی فراموشی‏ نبوده است بلكه خواسته است شما در آن موارد آزاد باشيد . پس شما خود را در آن زمينه‏ها به تكلف و مشقت نيندازيد و از پيش خود برای خود به‏ نام دين و خدا تكليف درست نكنيد
پيغمبر اكرم صلی الله عليه و آله و سلم در حديثی كه در جامع الصغير نقل‏ كرده است می‏فرمايد : " « ان الله يحب ان يؤتی رخصه كما يكره ان يؤتی‏ معصيته » " يعنی خداوند همانطور كه ناخوش می‏دارد آنچه را نهی كرده است‏ مردم انجام دهند دوست دارد آنچه را اجازه داده است و بلامانع شمرده مردم‏ آنرا همانطور بلامانع تلقی كنند ، از پيش خود چيزی را كه خداوند ممنوع‏ نكرده است ، ممنوع نشمارند . .
اين حديث بدين عبارت نيز نقل شده است : " « ان الله يحب ان يؤخذ برخصه كما يحب ان يؤخذ بعزائمه » " . يعنی خداوند دوست دارد هر چيزی‏ را كه مباح قرار داده است و رخصت فرموده مردم آنرا مباح شمارند همچنانكه دوست دارد هر چه را نهی كرده است ناروا به شمار آورند

[عهد آسمانى]

ممكن است نظر من اشتباه باشد . مكرر گفته‏ام كه در اينگونه مسائل كه‏ مسأله فرعی است ، هر كس بايد فتوای مرجع تقليد خود را بخواهد و عمل كند . ولی از نظر آنچه به نام مصلحت انديشی عنوان می‏شود كه می‏گويند مصلحت‏ نيست گفته شود هر چند حقيقت باشد . عقيده من برخلاف اين مصحلت انديشی‏ است . من مصلحت را در گفتن حقيقت می‏دانم . آنچه مصلحت ايجاب می‏كند جز اين نيست كه بايد اين خيال را از سر زنان امروز خارج كنيم كه می‏گويند حجاب در عصر حاضر غير عملی است ، ثابت كنيم كه حجاب اسلامی كاملا منطقی‏ و عملی است
ثانيا كوشش كنيم كه در فعاليتهای فرهنگی ، اجتماعی ، بهداشتی ، واحدهای اختصاصی برای زنان به وجود آوريم و با فعاليتهای مختلط و واحدهای‏ مختلط كه تقليد احمقانه‏ای از اروپائيان است مبارزه كنيم . تنها در اين‏ صورت است كه زنان شخصيت واقعی خود را باز خواهند يافت و به نام آزادی‏ و مساوات ابزار و بازيچه و احيانا وسيله اطفاء شهوت مردان قرار نخواهند گرفت

[عهد آسمانى]

دو مسأله ديگر

دو مسأله ديگر در باب معاشرت زن و مرد باقی مانده كه بد نيست آنها را نيز بررسی كنيم : يكی مسأله شنيدن صدای زن است و ديگر مسأله دست‏ دادن با او است
در مسأله اول ، ظاهرا مسلم است كه شنيدن صدای زن در صورتی كه تلذذ و ريبه در كار نباشد جايز است . مرحوم آية الله سيد محمد كاظم طباطبائی‏ يزدی در عروه الوثقی باب نكاح فصل اول مسأله 39 می‏فرمايد : " لا بأس بسماع صوت الاجنبية ما لم يكن تلذذ و لا ريبة من غير فرق بين‏ الاعمی و البصير و ان كان الاحوط الترك فی غير مقام الضروره ، و يحرم‏ عليها اسماع الصوت الذی فيه تهييج للسامع بتحسينه و ترقيقه . قال تعالی: " « فلا تخضعن بالقول فيطمع الذی فی قلبه مرض »"
يعنی : شنيدن صدای زن در صورتی كه تلذذ و ريبه نبايد جايز است ولی در عين حال مادامی كه ضرورتی نيست ، ترك آن بهتر است . و بر زن حرام است‏ كه بخواهد صوت خود را نازك كند و نيكو سازد به طوری كه تحريك آميز باشد ، چنانكه خدای متعال در قرآن خطاب به زنان پيغمبر اكرم صلی الله‏ عليه و آله و سلم می‏فرمايد : در حرف زدن صدا را نازك و مهيج نكنيد كه‏ موجب طمع بيماردلان گردد "

[عهد آسمانى]

مسأله جواز استماع صدای زن ، جزء مسلمات است و دليل آن سيره قطعی بين‏ مسلمين و ضروری بودن و مخصوصا سيره قطعی تاريخی رسول خدا و ائمه اطهار است
علاوه بر اين ، مفهوم آيه مذكور اينست كه حرف زدنی كه در آن كرشمه و ناز به كار نرود جايز است . يعنی خود اين آيه دليل بر جواز همسخن شدن زن‏ و مرد اجنبی است
تنها شهيد اول است كه در لمعه می‏فرمايد : " و يحرم سماع صوت الاجنبيه‏ " ، و بعضی از فقهاء معاصر احتمال داده‏اند كه خطائی از نساخ رخ داده‏ است و مثلا " لا يحرم " را " يحرم " نوشته‏اند
در مورد مسأله دوم شكی نيست كه حتی در صورتی كه تلذذ و ريبه هم نباشد ، دست دادن زن و مرد اجنبی جايز نيست مگر اينكه جامه‏ای حائل باشد مانند دستكش . در اين مسأله ، هم در روايات و هم در فتاوای فقهاء اتفاق كلمه‏ می‏باشد . در بعضی از روايات علاوه بر اينكه قيد شده كه مصافحه بدون حائل‏ نباشد ، اضافه شده كه بايد دست را فشار ندهند . مرحوم سيد در عروه‏ الوثقی بعد از مسأله پيش می‏فرمايد : " لا يجوز مصافحة الاجنبية . نعم لا بأس بها من وراء الثوب " يعنی‏ دست دادن با زن بيگانه جايز نيست ، ولی اگر جامه‏ای حائل باشد مانعی‏ ندارد

[عهد آسمانى]

بديهی است كه جايز بودن دست دادن با زن بيگانه در صورت حائل بودن‏ جامه يا دستكش ، مشروط به اينست كه تلذذ و ريبه ‏ای در كار نباشد ، اما اگر تلذذ و ريبه در كار باشد همانطور كه بعضی‏ از فقهای ديگر در حاشيه عروه يادآوری كرده ‏اند قطعا حرام است

[عهد آسمانى]

[عهد آسمانى]