۩"۞"۩ْ ْ ْخورشيد شهيدْْْْ ْويژه نامه شهادت مظلومانه جواد الائمه(ع) ۩"۞"۩

[خادمه زینب کبری(س)]

وصیت نامه ى امام جواد علیه السلام


یکى از مطالب مهمى که در قرآن کریم و روایات معصومان علیهم السلام به آن توصیه ى فراوان شده است ، وصیت کردن در لحظه ى مرگ است ، امامان معصوم علیهم السلام به عنوان الگوهاى جامعه ى اسلامى ، نیز در زندگى خود، به این امر توجه داشته اند.
امام جواد علیه السلام پیش از شهادت ، به فرزندش (امام هادى) وصیت مى کند و گروهى مانند "احمد بن محمد بن ابى خالد" را بر کار خویش ‍ شاهد مى گیرد.
چند مطلب در وصیت نامه ى امام جواد به چشم مى خورد:
1- جانشینى و امامت پس از خود را به امام هادى علیه السلام سپرد.
2- فرزند دیگرش به نام موسى مبرقع را نیز تحت سرپرستى آن حضرت قرار داد.
3- به جهت کمى سن امام هادى علیه السلام ، مسئولیت اموال ، باغات ، مخارج ، و غلامان را به عبدالله بن مساور واگذار نمود تا وقت بلوغ و امامت امام هادى علیه السلام فرا رسد.7


عامل شهادت و مدفن امام جواد علیه السلام


درباره ى چگونگى شهادت آن حضرت اتفاق نظر وجود دارد که به وسیله ى سم مهلک و کشنده اى که به دست همسرش ام فضل به او خورانده شد، مسموم گشته ، و به شهادت رسید، ولى درباره ى این که چه کسى او را مامور چنین کاری نموده ، اختلافاتى پدید آمده است .
برخى مامون عباسى پدر وى را به عنوان عامل مسموم کردن امام بر شمرده اند.
و برخى شهادت امام علیه السلام را محصول توطئه ى مشترک معتصم و خواهرش ام فضل دانسته اند. 8
و برخى واثق را به عنوان قاتل اصلى معرفى کرده اند. 9
مرحوم سید بن طاووس رحمه الله در ذکر صلوات و درود مخصوص براى هر یک از پیامبر و امامان معصوم علیهم السلام وقتى که به امام جواد علیه السلام مى رسد صلواتى را نقل مى کند که در آن اشاره اى به قاتل آن حضرت دارد، آن چنان که مى گوید: «خدایا عذاب خود را بر کسى که در قتل امام جواد علیه السلام شریک بوده ، (معتصم ) مضاعف و چند برابر بنما!». 10
پیکر مطهر امام جواد علیه السلام پس از شهادت ، در جانب غربى قبرستان قریش ، در نزدیکى بغداد و در کنار قبر آن جد بزرگوارش امام موسى بن جعفر علیهما السلام به خاک سپرده شد 11، و به همین مناسبت امام رضا علیه السلام پیش از شهادت وى درباره ى برکات وجود قبر آن بزرگوار فرمود، خداوند بغداد را به سبب قبر موسى بن جعفر و محمد جواد علیهما السلام از گزند بلایا نجات مى دهد. 12
وقتى امام جواد علیه السلام به دست همسر بى وفایش مسموم گشت ، و آثار مرگ در چهره ى وى آشکار شد، ام فضل پشیمان شده و براى وى گریه کرد، امام جواد علیه السلام به او فرمود: چرا گریه مى کنى ؟ به خدا سوگند! آن چنان به فقر و ندارى مبتلا شوى که راه نجات از آن را نیابى ، و به بیمارى مبتلا گردى که درمانى براى آن نیابی .
اجابت دعاى امام جواد علیه السلام در حق قاتلش را، تاریخ به ثبت رسانده ، که هم فقیر گشت ، و هم در بدترین ناحیه از بدن خویش ، به بیمارى سختى مبتلا شد، که راه چاره و درمان را به روى خویش بسته دید، و در همان حال از دنیا رفت . 13

سید ابوالفضل طباطبایى اشکذرى ، مهدى اسماعیلى

1. کفایه الاثر: 162، س 3. بحارالانوار: 27/216، ح 18، و 19.
2. عیون المعجزات : 121.
3. عیون المعجزات : 121. (حدیث تلخیص شده است ).
4.کشف الغمه : 2/363. بحار الانوار: 50/63 ذیل ح 40، اثبات الهداة : 3/341 .انوار البهیة 265.
5. الثاقب فى المناقب : 516، ح 444.
6. کافى : 1/381، ح 5. دلائل الامامه : 415، ح 378. اثبات الوصیة : 229. بصائر الدرجات 487، ح 3 و 5. نوادر المعجزات : 189، ح 8. بحارالانوار: 27/292، ح 3، و 50/14، ح 15.
7. کافى : 1/492. تذکرة الخواص 321. بحار الانوار: 50/1، ضمن ح 1. اعیان الشیعه : 2/32.
8. مروج الذهب : 4/52.ائمة الهدى : 125. نزهة الجلیس . 2/111. مناقب ابن شهر آشوب : 4/379.
9. کشف الغمة : 2/345.
10. اقبال الاعمال : 372. بحار الانوار: 50/15، ح 18.
11.کافى : 1/492. هدایة الکبرى : 295.اثبات الوصیة : 227. مروج الذهب : 4/52. کشف الغمة : 2/345.نزهة الجلیس : 2/111. اعیان الشیعه : 2/32. تذکرة الخواص : 321.تاریخ بغداد: 3/54.
12. جامع الاخبار: 28.تهذیب : 6/82، ح 162. بحار الانوار: 92/2، ح 6.
13. اثبات الوصیة : 227.اعیان الشیعه : 2/35. عیون المعجزات : 131. بحار الانوار: 50/16، ح 26.دلائل الامامه : 395.
اعجوبه اهل البیت

[خادمه زینب کبری(س)]

پدرت پولهایش را کجا مخفی کرده است

مرد از اهالی شهر سراغ امام جواد علیه السلام رفت و عرض کرد: ای فرزند رسول خدا! من از دوستداران شما هستم. پدرم به طور ناگهانی از دنیا رفت و من از محل دارایی او که هزار دینار بود آگاهی ندارم.
امام جواد علیه السلام به او فرمود: «بعد از نماز عشا، صد مرتبه بر محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله صلوات بفرست، پدرت به خواب تو می‌آید و محل اموال را به تو می‌گوید».
آن شخص دستور امام را انجام داد و شب در خواب پدرش مکان پولها را گفت و افزود: نزد امام جواد علیه السلام برو و به او خبر بده که این اموال را برداشتی؛ چرا که آن حضرت به من امر فرمود تا جای پولها را به تو بگویم، حال می‌خواهم بداند که دستورش را اطاعت نمودم.
آن مرد دوباره نزد امام آمد و جریان را برای ایشان تعریف کرد و در پایان گفت: سپاس خدایی را که تو را گرامی داشت و برگزید.

تنظیم: گروه دین و اندیشه - حسین عسگری

[شكوه انتظار]

امام جوان



باد، هوهو کنان، خاکستر یتیمی پاشید بر تمام خانه‌های بغداد و خبر، زلزله خیز، تکان داد روزگار در خود فروپیچیده را.
اتفاقی شوم، سایه گسترانیده بر آسمان‌ها.
نمی دانم، شاید خورشید در پرده کسوف افتاده است!
گویا زمین، 25 سال بزرگواری را محروم شد!
گویا زمان، باید از این پس، حسرت به دل کرامت جاری جواد بماند!
انگار همین دیروز بود که خاک، عطر حضورش را نفس کشید و عالم، در سایه مهربانیِ «جواد الائمه» میهمان شد!
انگار همین دیروز بود که حضورش مایه آرامش زمین شد و وجودش، باعث دلگرمی «رضا»!
و امروز که دست‌های توطئه از آستین «ام الفضل» برآمده، زهر عصیان و نفاق چه بر سر قلب رئوفت آورد، امام جوانم؟!
تلخی کینه توزی روزگار را، جگر سوخته ات چگونه تاب آورد، امام جوانم؟!
رستاخیز داغت، کمر روزگار را خواهد شکست.
قیامت اندوهت، به آتش خواهد کشید دلها را.
هنوز، کاخ مأمون می‌لرزد از هیبت حیدری‌ات. هنوز اقیانوس «علم لدنی»ات، جرعه جرعه فرو می‌نشاند عطش جهل بشر را.
تو را می‌برند؛ بر شانه‌های فرشتگان.
کجاست دستان تسلی بخش، تا مرهم زخم‌های «هادی»ات باشند؟
بعد از تو چه کند «علی» در محاصره «معتصم»ها؟
جوان‌ترین حجت خدا! هر بار، با یاد ماجرای تو، پا به پای امام عصر عجل‌الله‌فرجه، تا همیشه روزگار، خون خواهم گریست.

[نرگس منتظر]

غم سرشار

لوح مقدرات به هم خورده خاک است؛ آسمان در هم پیچیده است؛ ستاره‌ای روشن نیست؛ ماه، در سوی دیگر آسمان فرو ریخته است؛ شیطان، پشت درهای بسته نامردی، زهر در کاسه می‌ریزد.
آسمان در خویش مچاله می‌شود از اندوه؛ خاک، تاب نمی‌آورد؛ واپسین لحظاتِ نفس کشیدنِ بغداد است در هوایی که مولا در آن نفس می‌کشد.
جوانی‌اش را ملائک به نوحه نشسته‌اند.
طنین توطئه، خواب تاریخ را می‌آشوبد، حقیقتی ویرانه بر دیوارها سرگذاشته، های های می‌گرید.
رنجی نزدیک ـ کاظمین منتظر است با آغوشی گشوده تا جوان‌ترین ستاره دنبال دار امامت را از خاک تا افلاک دنبال کند ـ حالتِ محزون خاک، ملائک را به زاری نشانده است.
ثانیه‌ها، پُرشتاب می‌گذرند، پاییز بر پنجرهها پنجه می‌کشد، چشم‌های شیطان، نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود ـ دستها و کاسه زهر ـ
تو را با زهر سیراب کرده‌اند. صدای رفتنت را ملکوتیان، نزدیک حس می‌کنند. رفته‌ای و آفتابی از خاک رو گرفته است، غمی سرشار در رگ‌های زمین می‌جوشد.
نبودنت را بر سر می‌کوبیم.
سال‌های سال می‌گذرد؛ اما هنوز صدای گام‌هایت را می‌شنویم که در کوچه‌های آسمان قدم می‌زنی جوانی‌ات را، بیست و پنج سالگی‌ات را.
کبوترانه بال گرفته‌ایم بر گنبد و گلدسته‌هایت.
گذشته‌ای و زمان، شرمگین به دور دستِ نگاهت چشم دوخته است.
«بغداد»، دست و پا در شوره زار اندوه می‌زند بیهوده.
باد از هوای حادثه، بوی توطئه می‌آورد و همچنان کائنات سیاه پوش تواَند.
«شبِ بدی ست نفسها به خاک افتاده‌ست و ماه بادیه حتی به خاک افتاده‌ست
زمین مدار نخواهد شناخت بعد از این چه آتشی ست که در خوابِ خاک افتاده است»

حمیده رضایی
تنظیم: گروه دین و اندیشه - حسین عسگری

[نرگس منتظر]

نگاهی به سیره‏ی تبلیغی امام جواد علیه السلام

زندگانی سراسر افتخار پیامبر اسلام و ائمه‏ی هدی - صلوات الله علیهم اجمعین - از زوایای مختلف قابل بررسی است. روش تبلیغی معصومان علیهم السلام نیز مانند دیگر ابعاد زندگی‏شان اسوه و الگو به شمار می‏آید.

وقتی از این زاویه زندگی این بزرگان را مورد مطالعه قرار می‏دهیم، خود را با وظیفه‏یی سنگین رو به رو می‏یابیم; زیرا این نورهای پاک لحظه‏یی از عمل به تکلیف و ابلاغ رسالت الهی غافل نبودند. در سیره‏ی تبلیغی امام جواد علیه السلام، موارد زیر مهم و در خور تامل می‏نماید:
۱. تبلیغ از راه مناظره
بارزترین نوع تبلیغ امام جواد علیه السلام مناظره است. مناظره‏های آن حضرت - که از نخستین روزهای امامتش آغاز شد - وی را در تثبیت جایگاه ولایت و امامت، هدایت‏حق‏جویان و آشکار ساختن سستی گفتار ستمگران یاری داد. آن حضرت به دو جهت در عرصه‏ی مناظره‏های علمی گام نهاد.
نخست نیاز شیعیان که با توجه به سن اندک آن حضرت در پی کشف جایگاه معنوی‏اش بودند و دوم خواست مامون و معتصم که اندیشه‏ی خوار ساختن امام و اثبات الهی نبودن آگاهی‏های وی در سر می‏پروراندند.
خلفا می‏کوشیدند با برپا ساختن مجالس مناظره امامان شیعه را رو در روی برخی از دانشمندان بنام زمان قرار دهند تا شاید از پاسخ پرسشی باز مانند و جایگاه معنوی‏شان مورد تردید واقع شود
.

اهداف امام علیه السلام در مناظره‏ها

الف) اثبات امامت‏خود
امام جواد علیه السلام در این مناظره‏ها پیش از هر چیز در پی اثبات حقانیت‏خود بود. بر اساس گفته‏ی مورخان امام - با آن که هفت‏سال بیش نداشت - در یکی از محافل به سی پرسش پاسخ داد. (۱)

ب) رسوا ساختن دروغ‏پردازان
امام علیه السلام در مناظره چنان رفتار می‏کرد که نادرستی فضائل ساختگی خلفا آشکار شود.
در یکی از مجلس‏ها مامون از یحیی بن اکثم خواست پرسشی مطرح کند. یحیی عرض کرد: یابن رسول الله، بر اساس روایت‏ها جبرئیل به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله عرض کرد: یا محمد، خداوند سلامت می‏رساند و می‏فرماید از ابوبکر بپرس آیا از ما خشنود است؟ زیرا من از وی راضی‏ام; در این باره چه می‏فرمایید؟
امام علیه السلام فرمود: فضل ابوبکر را انکار نمی‏کنم، ولی آن که این خبر را روایت کرده باید به خبری که رسول خدا صلی الله علیه و آله در حجه الوداع فرمود توجه کند. حضرت صلی الله علیه و آله فرمود:
لقد کثرت الکذابه علی ... .
دروغ گویان بر من بسیار شده‏اند و نسبت دروغ بر من فزونی یافته است. پس هر که بر من دروغ بندد، خداوند نشیمن‏گاهش را از آتش پر می‏سازد. چنانچه حدیثی برایتان آوردند، آن را به کتاب خدا و سنت من عرضه کنید; هر چه با آن موافق بود بپذیرید و آنچه مخالف بود رها سازید، خداوند می‏فرماید:
«ولقد خلقنا الانسان ونعلم ما توسوس به نفسه ونحن اقرب الیه من حبل الورید» . (۲)
به تحقیق ما انسان را آفریدیم و می‏دانیم آنچه نفس به او وسوسه می‏کند و ما از رگ گردن به وی نزدیک‏تریم.
روایتی که شما ذکر کردید، نشان می‏دهد خشنودی یا ناخشنودی ابوبکر بر حضرت حق پوشیده بود و این نزد عقل محال و ممتنع است‏» . (۳)

[نرگس منتظر]

۲. تبلیغ عملی علیه حکومت مامون
مامون امام علیه السلام را بسیار احترام می‏نهاد و دخترش ام الفضل را، به رغم مخالفت‏های گوناگون به عقد وی درآورد. این برخوردها هرگز امام را به دستگاه خلافت‏خوش‏بین نساخت. او خلیفه را ستمگر می‏شمرد و اندیشه‏ی مخالفت‏با آن را در سر می‏پروراند. بنابر این، در نخستین فرصت‏به بهانه‏ی حج‏سمت مدینه رهسپار شد و در آن دیار اقامت گزید. حسین مکاری می‏گوید: هنگامی که حضرت محمد تقی علیه السلام نزد خلیفه جایگاهی والا داشت، وارد بغداد شدم و به دیدار وی شتافتم. چنان می‏اندیشیدم که حضرت دیگر به مدینه باز نخواهد گشت. چون این امر را به خاطر آوردم، امام علیه السلام سر فرو افکند. اندکی بعد سربلند کرد و در حالی که رنگ مبارکش زرد شده بود، فرمود: حسین، نان جو و نمک نیم‏کوب در حرم رسول الله صلی الله علیه و آله از آنچه مشاهده می‏کنی برایم بهتر است. (۴)

۳. پدید آوردن حوزه‏ی علمی
پرورش دانش پژوهان روشن‏بین نیز در شمار روش‏های تبلیغی امام نهم علیه السلام جای دارد. آن حضرت ضمن پاس‏داری از حوزه‏یی که امام صادق علیه السلام بنیان نهاده بود، دویست و هفتاد شاگرد تربیت کرد که گروهی از آنان نیز از شاگردان امام هشتم شمرده می‏شدند. (۵)

۴. اعزام نماینده
امام نهم علیه السلام برای خنثا ساختن تبلیغات شوم بنی عباس و ارائه‏ی اسلام راستین به مردم، نمایندگانی به مناطق مختلف گسیل می‏کرد. این نمایندگان، کارگزاران امام علیه السلام شمرده می‏شدند و در مراکزی چون اهواز، همدان، سیستان، بست، ری، بصره، واسط، بغداد، کوفه و قم زمینه‏ی اتحاد شیعیان و پیوند آن‏ها با معصوم را فراهم می‏آوردند.
امام علیه السلام همچنین به پیروانش اجازه می‏داد درون دستگاه حکومت نفوذ کنند و پست‏های حساس را در دست گیرند. «محمد بن اسماعیل بن بزیع‏» و «احمد بن حمزه قمی‏» از این فرصت‏بهره بردند و با رسیدن به موقعیت‏های ممتاز حکومتی در مسیر خدمت‏به دین و دین‏داران گام برداشتند.
«حسین بن عبدالله نیشابوری‏» حاکم «بست‏» و «سیستان‏» و «حکم بن علیا اسدی‏» حاکم «بحرین‏» نیز از یاران حضرت شمرده می‏شدند و خمس دارایی‏شان را نزد وی گسیل می‏کردند. (۶)
_________________________
۱) منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، انتشارات هجرت، ج‏۲، ص‏۵۷۷ .
۲) ق / ۱۶ .
۳) سیره‏ی پیشوایان، مهدی پیشوایی، انتشارات توحید، ص‏۵۵۲ .
۴) منتهی الآمال، ص‏۵۸۲ .
۵) امام الجواد من المهد الی اللحد، سید محمد کاظم قزوینی، ص‏۸۹ .
۶) سیره‏ی پیشوایان، ص‏۵۵۹ .