بسم الله الرحمن الرحیم
مروري بر تاريخ حفظ قرآن:
در روزهاي اوليه كه دعوت اسلام و علني شدن تعاليم پيامبر اكرم(ص) صورت گرفت، وسايل نگارش قرآن فراگير نبود؛ خط آن زمان (خط كوفي) بسيار ساده بود و نقطه و اعراب نداشت.
چاره‌اي نبود جز آن كه مسلمانان بايد آيات قرآن را به خوبي به ذهن خود مي‌سپردند و بر اساس آنچه به ذهنشان سپرده بودند، آيات الهي را تبليغ مي‌كردند.
اولين كسي كه قرآن را حفظ كرد، رسول اعظم اسلام(ص) بود. آن بزرگوار قرآن را از طريق عادي حفظ نكرد زيرا اگر همانند هر انساني كتاب آسماني را حفظ مي‌كرد احتمال خطا و اشتباه بخصوص با گذشت زمان فراهم مي‌شد در صورتي كه پيامبر(ص) به عنوان حامل پيام الهي نبايد كوچك‌ترين و كم‌ترين خللي در حفظش ايجاد مي‌شد.
اما از جمله مهم‌ترين صحابه پيامبر اكرم(ص) كه بنا بر نقل منابع و كتب مختلف، قرآن را حفظ كرده است، مي‌توان به حضرت امام علي(ع) اشاره كرد. البته تعداد حافظان قرآن در صدر اسلام بسيار زياد بودند و همين مسئله باعث شد متن و قرائت قرآن در طي ساليان متمادي و سينه به سينه به نسل‌هاي بعدي منتقل شود و چيزي از آن كم نشود.
در طول تاريخ اسلام، حفظ قرآن رشد وسيعي در بين طبقات مختلف مردم داشته است.
شرايط عمومي حفظ قرآن:
براي حفظ قرآن شرايط گوناگوني را مي‌توان برشمرد؛ مثل:
1ـ هدف و انگيزه از حفظ قرآن:
انسان زماني به انجام يك كار اقدام مي‌كند كه براي انجام آن هدف و انگيزه داشته باشد. حتي كوچك‌ترين كارها نيز بدون انگيزه امكان‌پذير نيست. شما درس مي‌خوانيد چون به رشد علمي خود و دسترسي به درجات بالا علاقه‌مند هستيد؛ به ديگران كمك مي‌كنيد زيرا با اين كار درجه معنوي‌تان را بالا مي‌بريد؛ از اعمال ناشايست دوري مي‌كنيد تا خود را از سقوط به ورطه نابودي معنوي نجات بخشيد؛ و ...
حفظ قرآن همانند هر كار خوب و پسنديده‌اي براي انجام به هدف و انگيزه‌اي والا نياز دارد.
حفظ قرآن بايد با هدف نزديكي بيشتر به خدا و انس افزون‌تر با كلام الهي ـ قرآن كريم ـ انجام شود. كسي كه قرآن را با اين هدف حفظ مي‌كند (هر چند بخش كمي از آن را به ذهن و قلبش بسپارد) مطمئن باشد كه در مسير صحيحي گام برداشته و خود را در نردبان ترقي و اعتلاي معنوي قرار داده است.
2ـ داشتن درك صحيح از اهميت و ضرورت حفظ قرآن:
حفظ قرآن فقط مختص زماني نبوده كه امكان نگارش آن به طور گسترده فراهم نبوده است، بلكه حفظ قرآن براي انس با آن و تقرب به درگاه خداست.
حفظ قرآن آن‌قدر مهم است كه حافظان حقيقي قرآن با فرشتگان بلندمرتبه خدا، هم رتبه و همراه خواهند بود.
3ـ سن مناسب براي حفظ قرآن:
هر چند بسياري از كارها را در هر سني مي‌توان انجام داد، اما انجام برخي از آنها محدود به سن خاصي است.
قرآن را در هر سني مي‌توان حفظ كرد. افراد داراي سن بيشتر از شصت سال و همچنين افراد كمتر از پنج سال نيز قرآن را حفظ كرده‌اند. البته حفظ در سنين پايين بادوام‌تر، كم زحمت‌تر و تأثيرگذارتر است. دوران ابتدايي و راهنمايي تحصيلي مناسب‌ترين دوران حفظ قرآن است.
4ـ استعداد:
يكي از نكاتي كه بعضي افراد به عنوان شرط مهم در انجام كارها ذكر مي‌كنند، برخورداري از استعداد بالا است. نقش استعداد در انجام كارها غيرقابل انكار است، اما اين نقش را نمي‌توان برجسته دانست.
واقعيت اين است كه افراد مستعد به طور حتمي به مقصد نمي‌رسند، بلكه افراد بااستعداد معمولي كه پشتكار داشته باشند به هدف دست مي‌يابند.
نقش استعداد در مقابل پشتكار و عوامل ديگر از 10% در مقابل 90% بيشتر نيست! (توجه كنيد)
شما هم با هر استعدادي كه داشته باشيد، مي‌توانيد در اين راه گام برداريد. مهم، اعتقاد به هدف و پشتكار در رسيدن به آن مي‌باشد.
5ـ ارتباط معلومات و حفظ قرآن:
حفظ قرآن به معلومات ويژه‌اي نياز ندارد. تنها نكته قابل ذكر در اين باره دانستن روخواني قرآن است. كسي كه نتواند قرآن را بخواند قادر به حفظ آن نيست. در بعضي از موارد، روخواني و حفظ توأم و هم‌زمان با هم صورت مي‌گيرد؛ بدين معنا كه فرد، روخواني آيات را براي حفظ انجام مي‌دهد.
در صورتي كه تمام شرايط به طور مساوي در دو نفر جمع شده باشد، آن كه معلومات قرآني بيشتري دارد ـ خواه در روان‌خواني و تجويد باشد يا معاني و تفسير ـ حفظ بهتري خواهد داشت.
منبع : دارالقران الکریم
نقل قول
