. كلمه جن در اصل به معني چيزي است كه از حس انسان پوشيده باشد. مثلاً ميگوئيم "جنّة الليل" يا "فَلَمّا جنَّ الليل" هنگامي كه پرده سياه شب او را پوشاند، به همين جهت "مجنون" به كسي كه عقلش پوشيده شده و "جنين" به طفلي كه در رحم مادر پوشانده شده و "جنت" به باغي كه زمينش را درختان پوشاندهاند، و "جُنّه" به سپري كه انسان را از ضربات دشمن ميپوشاند، گفته ميشود.
جن يك نوع موجود عاقل است(1) كه از حس انسان پوشيده شده و آفرينش آن در اصل از آتش است(2). (ابليس نيز از همين گروه ميباشد). از آيات و روايات استفاده ميشود كه آنها هم مؤمن و كافر دارند، مطيع و سركش دارند و داراي تكليف و مسئوليت ميباشند(3).
طايفهاي از آنها مرد و طايفه ديگر زن ميباشند(4). آنها داراي حشر و نشر و معادند(5).
آنها قدرت نفوذ در آسمانها و استراق سمع داشتند كه ممنوع شدند(6). با بعضي از انسانها ارتباط برقرار ميكردند و با آگاهي محدودي كه نسبت به بعضي از اسرار نهاني داشتند، به اغواي انسانها ميپرداختند(7).
گروهي از آنان براي حضرت سليمانعليه السلام به اذن پروردگار كار ميكردند و براي او معبدها، تمثالها و ظروف بزرگ غذا تهيه ميكردند(8). خلقت آنها قبل از انسان بوده است(9). ولي در عين حال از انسان برتر نميباشند، چون خداوند به بزرگ آنها كه ابليس بود فرمود بر انسان سجده كن(10).
اينها مطالبي بود كه از قرآن كريم درباره اين موجود ناپيدا استفاده ميشود و خالي از هر گونه خرافه و مسائل غيرعلمي است.
2. اگر وجود داردچرا نميتوانيم ببينيم؟
هيچ دليلي بر انحصار موجودات زنده، به آنچه ما ميبينيم وجود ندارد، بلكه علما و دانشمندان علوم طبيعي ميگويند موجوداتي كه انسان با حواس خود ميتواند درك كند در برابر موجوداتي كه با حواس قابل درك نيستند ناچيزند. تا اين اواخر كه موجودات زنده ذره بيني كشف نشده بودند، كسي باور نميكرد كه در يك قطره آب و يا يك قطره خون هزاران هزار موجود زنده باشد كه انسان قدرت ديدن آنها را ندارد.
همچنين دانشمندان ميگويند: چشم ما رنگهاي محدودي را ميبيند و گوش ما امواج صوتي محدودي را ميشنود، رنگها و صداهايي كه به وسيله چشم و گوش ما قابل درك نيست، بسيار بيش از آنها است كه قابل درك است.
اگر وضع جهان چنين باشد، چه جاي تعجب است كه ما نتوانيم با حواس خود جنيان را درك كنيم، وقتي مخبر صادقي مانند نبي گرامي از آن خبر ميدهد چرا نپذيريم.
اين نكته نيز قابل توجه است كه جن گاهي بر يك مفهوم وسيعتر اطلاق ميشود كه انواع موجودات ناپيدا را شامل ميگردد(11)؛ شاهد اين سخن روايتي است كه از پيامبر خداصلي الله عليه وآله نقل شده است كه فرمود: خداوند جن را در پنج صنف آفريده است. صنفي مانند باد در هوا (ناپيدا هستند). صنفي به صورت مارها و صنفي به صورت عقربها و صنفي حشرات زمين هستند و صنفي از آنها مانند انسانند كه بر آنها حساب و عقاب است(12).
با توجه به اين روايت، بسياري از مشكلاتي كه در روايات و داستانها در مورد جن گفته ميشود، حل خواهد شد. مثلاً در بعضي از روايات از اميرمؤمنان عليعليه السلام ميخوانيم كه فرمودند: از قسمت شكسته ظرف و طرف دستگيره آن آب نخوريد، زيرا شيطان روي دستگيره و قسمت شكسته مينشيند(13).
با توجه به اينكه شيطان از جن است و جاي شكسته ظرف محل اجتماع انواع ميكربها است، بعيد نيست كه جن و شيطان، مفهوم عام اين گونه موجودات را نيز شامل شود.
براي اطلاع بيشتر ميتوانيد به كتاب اولين دانشگاه و آخرين پيامبر (جلد اول) مراجعه كنيد.
.................................................. .................................................. ......
پي نوشتها:
1- محمدباقر مجلسي، بحارالانوار، بيروت، مؤسسه الوفاء، طبع 2، نشر 1403 ه ق، ص 60-283. و شيخ عباس قمي، سفينةالبحار، بيروت، دارالاسوه، للطباعة و النشر، اول، 1414 ه ق، ج 1، ص 678.
2- حِجر، 27.
3- حِجر، 29-42، جن، 11-15، و سفينةالبحار، همان.
4- جن، 6.
5- بحارالانوار، همان و سفينةالبحار، شيخ عباس قمي، بيروت، دارالاسوه، للطباعة و النشر، اول، 1414 ه ق، ج 1، ص 678، نقل از مجلسي.
6- جن، 9.
7- جن، 6.
8- سبأ، 12-13 و شيخ عباس قمي، سفينةالبحار، بيروت، دارالاسوه، للطباعة و النشر، اول، 1414 ه ق، ج 1، ص 678 و مجلسي، بحارالانوار، بيروت: مؤسسه الوفاء 142/14 و 70.
9- حجر، 26.
10- كهف، 50.
11- ناصر مكارم، تفسير نمونه، طبع هفدهم، 1374، دارالكتب الاسلاميه، ج 25، ص 156.
12- شيخ عباس قمي، سفينةالبحار، بيروت، دارالاسوه، للطباعة و النشر، اول، 1414 ه ق، ج 1، ص 678.
13- محمدبن يعقوب كليني، فروع كافي، بيروت، دارالتعارف للمطبوعات، طبع 3، نشر 1401، ج 6، ص 385، ح 5.