اسلحه مؤمن چیست؟

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

كسى كه اهل دعا باشد، هلاك نمى‏شود!


قُلْ ما یَعْبَؤُا بِكُمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُكُمْ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ یَكُونُ لِزاماً (فرقان - 77)
بگو: اگر دعاى شما نباشد، پروردگار من براى شما وزن و ارزشى قائل نیست (زیرا سابقه‏ى خوبى ندارید). شما حقّ را تكذیب كرده‏اید و به زودى كیفر تكذیبتان دامن شما را خواهد گرفت.
این آیه كه آخرین آیه سوره فرقان است در حقیقت نتیجه‏اى براى تمام سوره است ‏.
كلمه‏ى «عبأ» به معناى وزن و سنگینى است و جمله‏ى «ما یَعْبَؤُا بِكُمْ رَبِّی» یعنى خداوند براى شما وزن و ارزشى قائل نیست، مگر در سایه دعا و عبادت شما.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

كلمه‏ى «دُعاؤُكُمْ» دو نوع معنا شده است:
الف: دعا كردن شما به درگاه خداوند، كه همین ناله‏ها و تضرّع‏ها و دعاها سبب عنایت خداوند به شماست. چنان كه در حدیث مى‏خوانیم: كسى كه اهل دعا باشد، هلاك نمى‏شود. (كافى، ج 4، ص 228) بعد خداوند از گروه مقابل كه اهل دعا نیستند شكایت مى‏كند كه شما حقّ را تكذیب كردند و به جاى نیایش به سراغ بت‏ها و هوسها و طاغوت‏ها رفتید و حقّ را تكذیب نمودید كه كیفرتان را خواهید دید.
ب: دعوت خداوند از مردم، زیرا سنّت الهى دعوت از مردم براى پذیرفتن حقّ و اتمام حجّت بر آنان است و اگر این دعوت نباشد «لَوْ لا دُعاؤُكُمْ» مردم ارزشى ندارند. آنچه آنان را موجود برتر و ارزشمند مى‏كند، همان پذیرش دعوت خداوند مى‏باشد، ولى شما دعوت الهى را نپذیرفتید و تكذیب نمودید، پس امید خیرى در شما نیست و به كیفر عملتان مى‏رسید.
خداوند در یك جا مى‏فرماید: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ» (ذاریات، 56) بشر را براى عبادت آفریدم و در این آیه مى‏فرماید: اگر دعاى انسان نبود، او ارزشى نداشت، بنا بر این دعا روح و مغز عبادت است. چنان كه در روایت مى‏خوانیم: «الدعاء مخ العبادة» (غرر الحكم)
حدیثى از امام باقر (علیه السلام) نقل شده: از آن حضرت سؤال كردند: «كثرة القراءة افضل او كثرة الدعاء؟» " آیا بسیار تلاوت قرآن كردن افضل است یا بسیار دعا نمودن"؟
امام در پاسخ فرمود: «كثرة الدعا افضل و قرء هذه الایة»: " بسیار دعا كردن افضل است و سپس آیه فوق را تلاوت فرمودند." (تفسیر صافى‏)

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

برداشتهایی از آیه:


1ـ تكذیب دین، باعث سقوط ارزش انسان است. «قُلْ ما یَعْبَؤُا بِكُمْ ... فَقَدْ كَذَّبْتُمْ»
2ـ دعا وسیله‏ى تحصیل ارزش‏هاست. «ما یَعْبَؤُا بِكُمْ ... لَوْ لا دُعاؤُكُمْ»
3ـ انسان منهاى هدایت و عبادت ناچیز است. «ما یَعْبَؤُا بِكُمْ ... لَوْ لا دُعاؤُكُمْ»
4ـ دعوت به حقّ، از شئون ربوبیّت خداوند است. «رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُكُمْ»
5ـ محور هستى معنویات است. «ما یَعْبَؤُا بِكُمْ ... لَوْ لا دُعاؤُكُمْ» زیرا هستى براى انسان آفریده شده است و انسان براى پذیرش حقّ و عبادت خداوند.
6ـ انسانِ منهاى هدایت و عبادت، در حقیقت انبیا و دستورات آنان را تكذیب نموده است. «لَوْ لا دُعاؤُكُمْ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ»

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

نكته آیه: دعا راه خودسازى و خداشناسى‏


مى‏دانیم در آیات قرآن و روایات اسلامى اهمیت زیادى به مساله دعا داده شده كه نمونه آن آیه (77 سوره فرقان) بوده ولى ممكن است قبول این امر براى بعضى در ابتدا سنگین باشد كه دعا كردن كار بسیار آسانى است و از همه كس ساخته است، و یا قدم را از این هم فراتر نهند و بگویند دعا كار افراد بیچاره است! این كه اهمیتى ندارد!

ولى اشتباه از اینجا ناشى مى‏شود كه دعا را خالى و برهنه از شرائطش مى‏نگرند در حالى كه اگر شرائط خاص دعا در نظر گرفته شود این حقیقت به وضوح ثابت مى‏شود كه دعا وسیله مؤثرى است براى خودسازى و پیوند نزدیكى است میان انسان و خدا.
شرط اول دعا شناخت كسى است كه انسان او را مى‏خواند.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

شرط دوم، شستشوى قلب و دل، و آماده ساختن روح براى تقاضاى از او است، چرا كه انسان هنگامى كه به سراغ كسى مى‏رود باید آمادگى لقاى او را داشته باشد.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

شرط سوم دعا جلب رضا و خشنودى كسى است كه انسان از او تقاضایى دارد چرا كه بدون آن احتمال تاثیر بسیار ناچیز است.
و بالآخره چهارمین شرط استجابت دعا آن است كه انسان تمام قدرت و نیرو و توان خویش را به كار گیرد و حداكثر تلاش و كوشش را انجام دهد، و نسبت به ماوراى آن دست به دعا بردارد و قلب را متوجه خالق كند. زیرا در روایات اسلامى صریحا آمده است كارى را كه انسان خود مى‏تواند انجام دهد اگر كوتاهى كند و به دعا متوسل شود دعایش مستجاب نیست! به این ترتیب دعا وسیله‏اى است براى شناخت پروردگار و صفات جمال و جلال او، و هم وسیله‏اى است براى توبه از گناه و پاك‏سازى روح، و هم عاملى است براى انجام نیكى‏ها، و هم سببى است براى جهاد و تلاش و كوشش بیشتر تا آخرین حد توان.
به همین دلیل تعبیرات مهمى درباره دعا دیده مى‏شود كه جز با آنچه گفتیم مفهوم نیست، مثلا: در روایتى از پیامبر(صلی الله علیه و آله) مى‏خوانیم‏: " الدعاء سلاح المؤمن، و عمود الدین، و نور السماوات و الارض" :" دعا اسلحه مؤمن، و ستون دین و نور آسمانها و زمین است.(اصول كافى، ج 2، ابواب الدعاء- باب ان الدعاء سلاح المؤمن)

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

در حدیث دیگرى از امیر مؤمنان على(علیه السلام) مى‏خوانیم:
«الدعاء مفاتیح النجاح، و مقالید الفلاح، و خیر الدعاء ما صدر عن صدر نقى و قلب تقى»:
"دعا كلید پیروزى و مفتاح رستگارى است و بهترین دعا دعایى است كه از سینه پاك و قلب پرهیزگار برخیزد." (اصول كافى، ج 2، ابواب الدعاء- باب ان الدعاء سلاح المؤمن)
و در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى‏خوانیم‏: "الدعاء انفذ من السنان"، "دعا نافذتر از نوك نیزه است"! (اصول كافى، ج 2، ابواب الدعاء- باب ان الدعاء سلاح المؤمن)
گذشته از همه اینها اصولا در زندگى انسان حوادثى رخ مى‏دهد كه از نظر اسباب ظاهرى او را در یاس فرو مى‏برد، دعا مى‏تواند دریچه‏اى باشد به سوى امید پیروزى، و وسیله مؤثرى براى مبارزه با یاس و نومیدى.
به همین دلیل دعا به هنگام حوادث سخت و طاقت‏فرسا به انسان قدرت و نیرو و امیدوارى و آرامش مى‏بخشد، و از نظر روانى اثر غیر قابل انكارى دارد.
خداوندا! درهاى دعا را به روى ما بگشا و آن را سبب ارزش وجود ما در پیشگاهت قرار ده.
خدایا! توفیق دعاهایى كه مطلوب درگاه تو است به ما مرحمت فرما و از اجابت آن ما را محروم مكن.