خداوند متعال خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید :
«وَلَا تَقُولَنَّ لِشَیْءٍ إِنِّی فَاعِلٌ ذَلِكَ غَدًا إِلَّا أَن یَشَاء اللَّه » (سوره کهف آیات 23 و 24) ؛ «هرگز نگوید من فردا فلان كار را انجام میدهم، مگر اینكه خدا بخواهد»
یعنی: هرگا ه از تصمیم به انجام كاری در آینده سخن میگویی، حتما تكیه بر مشیت خدا كن و جمله «ان شاءالله»،«اگر خدا بخواهد» را فراموش مكن .
اشاره به اینكه مشیت الهی مافوق همهی مشیتها است و تا او چیزی را اراده نكند واقع نمیشود.
واضح است كه این سخن كمترین اشارهای به مسألهی جبر ندارد، بلكه ناظر به مشیت غالب خداوند است كه میتواند هركس را از وصول به هدفش بازدارد و اگر آزادی به انسان داده برای آزمایش و امتحان و تربیت و تكامل است و مفهوم آزادی اراده، هرگز سلب قدرت از خدا نیست. افزون بر این برای وصول به هدفهای مورد نظر، اراده و انتخاب انسان یكی از عوامل است و صدها عامل دیگر بیرون از وجود انسان قرار دارد كه از حوزهی قدرت او خارج، و تنها به خدا مربوط میشود.
اینجاست كه هم ادب سخن و هم توجه به واقعیت ها، ایجاب میكند كه انسان جمله «اگر خدا بخواهد» را هرگز در برنامههای خود فراموش نكند.
در اینجا باز به تأثیر «معرفت» در «اعمال» انسان توجه شده است كه اگر مؤمن باشد، هرگز خود را مستقل و مستغنی از او نمی بیند، هرگز مغرور نمی شود، و بر مركب خودخواهی سوار نمی گردد، همان گونه كه در برابر انبوه مشكلات، گرد غبار یأس و نومیدی بر آینهی قلب او نمی نشیند و در برابر حوادث سخت زانو نمیزند؛ چرا كه او مشیت الهی را بالاتر از همه چیز میداند!