چگونه می توان اثبات کرد که خداوند یکی است؟

[گمنام]

اگر دقیقا مفهوم واجب الوجود بودن تصور شود نامحدود بودن و امتناع محدودیت آن نیز به خوبی درك می‏شود.واجب الوجود بالذات آن است كه حقیقت او عین هستی است و مركب از ماهیت و وجود نیست. ممكنات هم ماهیاتی هستند كه ذاتشان نسبت به وجود و عدم تساوی دارد و از همین رو برای آنكه وجود یابند باید مفیض و علت هستی‌بخش آنها را ایجاد كند. برخلاف واجب كه ماهیت ندارد و عین حقیقت هستی و وجود صرف و محض است وتمام كمالات هستی را به طور مطلق و بی نهایت داراست و هیچ محدودیتی را بر نمی‏تابد. زیرا نقص و محدودیت نیستی می‏باشد و كمال عین وجود است و وجود عین كمال. پس اگر واجب الوجود كمالی را فاقد باشد وجودی رافاقد است و چگونه ممكن است چیزی عین وجود ذات حقیقی‏اش باشد و در عین حال چیزی از آن را فاقد باشد؟پس همین كه فقدان و كاستی رخ داد نشانه آن است كه وجود ذاتی او نبوده و در وجود كه عین كمال است نیازمند به دیگری است.

[گمنام]

دلیل روشن‏تری كه می‏توان آورد آن است كه اگر واجب الوجود محدود باشد كمالی را فاقد است ولامحاله آن كمال ممكن الوجود خواهد بود. زیرا اگر واجب بود حتما واجب الوجود آن را دارا بود. حال از طرفی ممكن الوجود از طریق علت هستی بخش وجود می‏یابد و سلسله علل به واجب الوجود ختم می‏شود. از طرف دیگر فاقدشی‏ء معطی آن نتواند بود. یعنی علت هستی بخش حتما باید كمالی را كه به معلول خود افاضه می‏كند در حد اعلی واشرف دارا باشد. نتیجه این می‏شود كه پس حتما واجب بالذات باید دارای آن كمال در مرتبه بالاتر باشد.
(برای آگاهی بیشتر ر . ك : نهایه الحكمه ص240 به بعد علامه طباطبایی . نیز دروس الهیات شفا ج 2 فصل چهارم شهید مطهری).

[گمنام]

خدا یكی است، زیرا:
1ـ كمال مطلق است و كمال مطلق بی‌ نهایت و نا محدود بوده، نا محدود و بی نهایت و كمال مطق، تعدد پذیر نیست. وقتی تعدد باشد، دیگر نا محدود نیست. از این رو فرض خدای دیگر اصلاً امكان ندارد. خداوند یگانه‌ای است كه تصور دوم برای او محال می‌باشد،‌از این رو وحدانیت خدا در قرآن با قهاریت قرین شده است، یعنی وحدت خداوند عددی نیست (یكی نیست كه دو داشته باشد) بلكه یكی است كه تصور دوم برای او محال است: "ءَاَربابٌ متفرقون خیر ام الله الواحد القهار"(1).

[گمنام]

2ـ اگر خداوند یگانه نبود و دوگانه یا چندگانه بود و تدبیر عالم به دست آن دو یا چند خدا بود (كه مستقلاً در حوزه خود یا مشتركاً در كل جهان تدبیر می‌كردند) با توجه به تباین و دوگانگی یا چند گانگی آنها، با جهان چند نظامی رو به رو می‌شدیم كه این نظام‌های متفاوت، متزاحم می‌شدند و به فساد می‌انجامید، یا در تدبیر مشترك با هم تزاحم و نزاع می‌كردند و فاسد می‌شد:
"لو كان فیهما آلهة إلاّ الله لفسدتا".(1)

[گمنام]

3ـ اگر خدایان بود، هر خدایی برای هدایت بندگانش پیامبر می‌فرستاد و ما باید با پیامبران متعدد از طرف خدایان مختلف مواجه می‌شدیم.
بنابر این خداوند ذات یگانه‌ای است كه تعدد بردار نیست.

[معمار]

چرا وجود چند خدا محال است؟

یکی از سوالاتی که گاهی اوقات افراد می کنند این است که چه اشکالی دارد که چند تا خدا داشته باشیم مثلا یکی در زمین ویکی در آسمان فرمانروایی کنند هر کدوم کار خودشان انجام دهند چه مشکلی پیش می آید

قرآن به این مساله جواب می دهد که :

لَوْ كانَ فِيهِما آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتا
اگر در آسمان‏ها و زمين خدايانى جز اللّه بود، هر آينه آن دو فاسد مى‏شدند، (انبیاء آیه 22)

نکاتی که در جواب این سوال باید مورد توجه قرار گیرد

نکته اول:

از بررسى يك كتاب به خوبى مى‏توانيم بفهميم آن را يك نفر نوشته يا چند نفر؟ كتابى كه تاليف يك نفر است، هماهنگى و انسجام مخصوص در ميان عبارات، جمله‏بنديها، تعبيرات مختلف، كنايات و اشارات، عناوين و تيترها، طرز ورود و خروج در بحثها، خلاصه تمام قسمتهايش يكپارچه و همصدا است چرا كه زائيده يك فكر و تراوش يك قلم است.
اما اگر دو يا چند نفر- هر چند همه دانشمند باشند و صميمى و داراى روح همكارى نزديك- هر كدام تاليف بخشى از آن را بر عهده گيرد، باز در اعماق عبارات و الفاظ، طرز بحثها، آثار اين دوگانگى و چندگانگى نمايان است

نکته دوم:

ما هر چه اين كتاب جهان هستی را و رق مى‏زنيم در همه جا آثار يك نظم عالى و انسجام و هماهنگى غير قابل توصيف در ميان كلمات و سطور و صفحاتش نمايان است.
اگر در اداره اين جهان و نظامات آن، اراده‏ها و مبدءهاى متعددى دخالت داشت اين هماهنگى امكان‏پذير نبود

به بیانی دیگر:

تمام گياهان و جانداران تحت قانون تلقيح توليد مثل مي‏نمايند --- هنگامى که ما آفرینش را منظم مى بینیم و کواکب آسمان هر کدام در مسیر ویژه خود سیر مى کنند و شب و روز بانظم خاصى جانشین یکدیگر مى شوند و خورشید و ماه هر یک، برنامه ویژه خود را دارند، این هماهنگى تدبیر جهان و انسجام امورش دلیل بر این است که مدبّر یکى است.- شباهت در خلقت حيوانات آن چنان زياد است كه گروهي را بر آن داشته است كه بگويند همگي ريشه واحدي دارند واین خود از نظام واحد و خدای واحد حکایت می کند

نکته سوم:

اگر در آسمانها و زمين خداى ديگرى جز خداى يكتا مى‏بود نظام آسمان و زمين مختل مى‏شد زيرا تعدد مراكز قدرت سبب فساد مملكت و اختلال امور آن مى‏شود هرگاه در جهان دو خدا موجود باشد قهرا هر يك مانع كار ديگري است و هر يك خلاف نظر ديگري مي‏خواهد قدرت‏نمايي كند و خلاف او را اراده كند و در نتيجه هر يك مانع كار ديگري مي‏شود و لازم آيد كه هيچ كاري انجام نشود و نظام جهان بر هم خورد

به بیانی دیگر:

اگر صانع دو تا باشد يكى از آنها ميتواند كارى را از آن ديگر نهان دارد يا نه؟ اگر بتواند پس همتاى او نادان باشد و هر كه نادانى باشد قديم و ازلی نمی تواند باشد زيرا قديم وازلی همه كمالات را در ذات خود دارا است و اگر نتواند خود او عاجز باشد و عاجز هم قديم نباشد زيرا قديم در ذات خود توانا به هر كاريست.

نکته چهارم:

هشام‏ بن حَكَم از امام صادق عليه السلام پرسيد: دليل يكتايى خداوند چيست؟ حضرت فرمود:
اتصال التدبير و تمام الصنع كما قال الله عزوجل: لوكان فيهما ... پيوستگى و انسجام تدبير جهان وكامل بودن آفرينش، دليل وحدانيّت اوست. «توحيد صدوق، ص 250.