احکام حج - بلوغ و عقل

[سابحات]

بلوغ و عقل : اول و دوم


با چند شرط، حج واجب می شود و بدون وجود تمامی آنها حج واجب نیست : اول و دوم - بلوغ و عقل . پس بر کودک و دیوانه حج واجب نیست .


مسئله 4-

اگر غیر بالغ حج بجا آورد صحیح است ، هر چند از حجة الاسلام کفایت نمی کند.


مسئله 5-

اگر کودک ممیز برای حج محرم شود و در وقت درک مشعرالحرام بالغ باشد کفایت از حجة الاسلام می کند(1) و همچنین اگر مجنون قبل از درک مشعر عاقل شود.
1- آیة الله خویی : کفایت در حجة الاسلام نمی کند. (و تفصیلی دارند که به مناسک ، مساله 4 رجوع شود) .آیة الله گلپایگانی ، آیة الله صافی : احوط بلکه اقوی عدم کفایت از حجة الاسلام است و همچنین نسبت به مجنون ، بنابراین اگر سالهای بعد مستطیع بودند حجة الاسلام را بجا آورند. (مناسک عرب ، ص 14، مساله 14) .آیة الله بهجت : ... در اجزاء عمره سابقه بر بلوغ از متمتع تامل است ، و احوط اعاده عمره است به قصد وظیفه بعد از اتمام حج اگر در ماههای حج باشد. (مناسک ، ص 4، مساله 4) .آیة الله فاضل : هر چند احتیاط مستحب آن است که در صورت استطاعت ، حج را در سالهای بعد اعاده کند. (مناسک ، ص (10.آیة الله مکارم : احتیاط واجب در هر دو اعاده بعد از آن است در صورتی که مستطیع شوند.آیة الله تبریزی : کفایت از حجة الاسلام نمی کند. بلکه اگر متمکن بود طبق مساله 169 مناسک برای عمره تمتع احرام ببندد و اعمال عمره و حج را اتیان کند، کفایت می کند. و در غیر این صورت باید آن حج را اتمام کند و در سالهای آینده چنانچه مستطیع بود، حجة الاسلام را بجا آورد.آیة الله غروی : احوط لزومی عدم کفایت است و هکذا در مجنون .

مسئله 6-

کسی که گمان می کرد بالغ نشده و قصد حج استحبابی کرد و بعد معلوم شد بالغ بوده ، حج او کفایت از حجة الاسلام نمی کند (1) مگر در صورتی که قصد وظیفه فعلیه را نموده و آن را بر حج ندبی اشتباها تطبیق کرده باشد(2) .
1- آیات عظام خویی ، سیستانی ، بهجت ، صافی : این حج کافی از حجة الاسلام می باشد.آیة الله خامنه ای : مگر اینکه نیت کند حجی را که شارع مقدس از او خواسته بجای آورد.آیة الله مکارم : در صورتی که قصد مامور به واقعی را داشته باشد کفایت می کند.2- آیة الله غروی : یا قصد کند عملی را که اگر بالغ بوده همان واجب می شد در حقش گرچه کفایت آن از حجة الاسلام خالی از وجه نمی باشد.

مسئله 7-

از برای بچه ممیز مستحب است حج رفتن ، و صحیح است حج او اگرچه ولی او اذن ندهد(1) ، لکن بعد از بالغ شدن اگر استطاعت داشت باید حج برود و حج زمان کودکی کافی نیست .
1- آیة الله اراکی : در صورتی که ولی او اذن بدهد، بنابر احتیاط.آیة الله گلپایگانی ، آیة الله صافی : حج برای غیر مکلف ممیز مستحب است ولی کفایت از حجة الاسلام نمی کند و اذن ولی در صحت حج او شرط نیست ، اگرچه در مواردی که حج او موجب تصرف در اموالش می شود، برای تصرف اذن ولی لازم است . (آداب و احکام حج ، مساله 5) .آیة الله بهجت : بنابر احوط اجازه ولی لازم است در صورتی که موجب تصرف در مال باشد. (مناسک ، ص 4) .آیة الله سیستانی : بعید نیست که در صحت آن اذن ولی معتبر باشد. (مناسک ، ص 11) .آیة الله مکارم : ولی اگر تصرف در مال خود می کند، باید به اذن ولی باشد.آیة الله غروی : گرچه واجب است استیذان از ولی در صورتی که ترک آن موجب اذیت والدین بوده باشد.

مسئله 8-

مستحب است ولی طفل غیر ممیز(1) محرم کند او را و لباس احرام به او بپوشاند، و نیت کند که این طفل را محرم می کنم برای حج ، یا این طفل را معتمر می کنم به عمره تمتع ، و اگر می شود، تلبیه را تلقین کند به او، و الا خودش به عوض
او بگوید.
1- آیة الله بهجت : این مساله را در مورد طفل ممیز بیان کرده اند. و بدون ذکر استحباب احرام طفل غیر ممیز را نیز بهمین صورت مطرح فرموده اند. (رساله ذخیرة العباد، ص 4) .آیة الله غروی : در صبیه و مجنون اشکال است احوط ترک آن است .

مسئله 9-

بعید نیست (1) که ولی در این امر کسی باشد که کفیل بچه و نگهدار او است اگرچه ولی شرعی نباشد(2) .
1- آیة الله صانعی : مشکل است و قدر متیقن همان ولی شرعی است .2- آیة الله گلپایگانی ، آیة الله صافی : قدر متیقن از ولی در این امر نسبت به بچه غیر ممیز، ولی شرعی است ، مانند پدر و جد و یا وصی یکی از آن دو، و همچنین حاکم و امین از طرف حاکم و یا وکیل یکی از آنها، و اما غیر ولی شرعی مانند عمو و دایی و برادر، محل اشکال است ، اگرچه کفیل و نگهدار بچه باشد، لکن مادر در این مورد ملحق به ولی شرعی است زیرا نسبت به او دلیل خاصی داریم ، و اما در بچه ممیز در مواردی که اجازه ولی لازم است اجازه غیر ولی شرعی کفایت نمی کند. (مناسک عربی ، ص 13، مساله 11) .آیة الله خویی ، آیة الله تبریزی : در صورتی که مستلزم تصرف در اموال بچه نباشد، و الا اذن ولی شرعی لازم است .آیة الله اراکی ، آیة الله نوری : در غیر ولی شرعی ، محل اشکال است .آیة الله فاضل : مقصود از ولی ، همان ولی شرعی است ، ولی مادر در این مورد ملحق به ولی شرعی است .آیة الله سیستانی : ولی طفل در این امر کسی است که حق حضانت و سرپرستی او را دارد، چه پدر و مادر او باشند و غیر آنها. (مناسک ، مساله 11) .آیة الله مکارم : ولی به اذن ولی شرعی انجام می دهد.آیة الله بهجت : ولایت مادر در احرام طفل و سایر اعمال حج خالی از وجه نیست . (رساله ذخیرة العباد، ص 5) .آیة الله غروی : قدر متیقن همان ولی شرعی است یعنی پدر و جد.

مسئله -10

بعد از آنکه طفل محرم شد یا او را محرم کردند باید ولی ، او را از محرمات احرام باز دارد(1) ، و اگر ممیز نیست خود ولی حفظ کند او را از محرمات .
1- آیة الله خویی ، تبریزی : این حکم در مورد احجاج صبی غیر ممیز است و همینگونه است حکم مذکور در مساله 11 و 12 و 13.

مسئله 11-

بعد از اینکه طفل محرم شد اگر محرمات احرام را بجا آورد یا ولی ، او را از آنها باز نداشت کفاره بر ولی طفل است (1) نه بر مال طفل بنابر اقوی در صید و بنابر احتیاط واجب در غیر آن نیز(2) .
1- آیة الله صانعی : مگر آنکه طفل ممیز باشد و خود اراده حج نموده که بنابر اظهر بعهده خود اوست .آیة الله فاضل : در غیر ممیز و طفل ممیز اگر مرتکب محرمات شود، کفاره بر عهده خودش می باشد.2- آیة الله گلپایگانی ، آیة الله صافی : کفاره صید بر ولی طفل است ، و اما در وجوب سایر کفارات بر ولی اشکال است اگرچه احوط این است که بر عهده ولی است . (مناسک عربی ، ص 13، مساله 13) .آیات عظام خامنه ای ، خویی ، تبریزی : ظاهرا کفارات دیگر در غیر صید نه بر ولی واجب است و نه در مال طفل ، ولی کفاره صید بر ولی واجب است . (مناسک ، ص 13، مساله 9) .آیة الله مکارم : این احتیاط مستحب است .آیة الله سیستانی : کفاره صید غیر ممیز بر ولی اوست و در غیر آن بر نابالغ کفاره نیست نه در مال او و نه در مال ولیش .آیة الله بهجت : ثبوت سایر کفارات عمدی (غیرصید) بر ولی خالی از وجه نیست . (مناسک ، ص 6) .

مسئله 12-

گوسفند قربانی برای حج بر عهده ولی طفل است (1) .
1- آیة الله سیستانی : پول قربانی بچه غیر ممیز بر ولی اوست . (مناسک ، مساله 12) .

مسئله 13-

در تمام اعمال حج و عمره باید ولی ، طفل را وادار کند که بجا آورد واگر نمی تواند، ولی او به نیابت طفل بجا آورد(1) .
1- آیة الله تبریزی : در وقتی که می خواهد طفل را طواف دهد واجب است او را وضو دهد اگرچه بصورت وضو باشد. (مناسک ، ص 14، مساله 7) .آیة الله فاضل : در اعمالی که نیاز به وضو دارد احتیاطا طفل را وضو بدهد، و خودش هم وضو بگیرد.آیة الله بهجت : در صورت تمکن ، احوط آن است که در حال طواف هر دو طاهر باشند و نماز طواف را هر دو بخوانند. (مناسک ، مساله 7) .

مسئله 14-

اگر طفل نابالغ قبل از اینکه در میقات محرم شود بالغ شد، حج او حجة الاسلام است اگر از همانجا که محرم می شود مستطیع باشد(1) .
1- آیة الله مکارم : و کافی است که از همان محل مستطیع باشد.