كمي به مرگ بيانديشيم
بسم الله الرحمن الرحیم
از امام باقر(علیه السلام) روایت شده که „هر کس هنگام خواب دچار بیم و هراس می شود وقتی وارد بستر خود شد، سوره ناس و فلق و آیة الکرسی را بخواند”.
چهره ای از مرگ
«خواب» چهره ضعیفى از «مرگ» است و مرگ نمونه كاملى از «خواب». آنچه پس از تلاش و کار روزانه خستگی مان را برطرف می کند و مایه آرامش می گردد „خواب” است.
قرآن نیز به آن اشاره می کند„و جعلنا نومکم سباتا”و خواب شما را (مایه) آسایش و استراحت قرار دادیم(نبا، 9) و آن را یکی از نشانه های قدرت الهی می داند: „وَ مِنْ ءَایَتِهِ مَنَامُكم بِالَّیْلِ وَ النهَارِ وَ ابْتِغَاؤُكُم مِّن فَضلِهِ إِنَّ فى ذَلِك لاَیَتٍ لِّقَوْمٍ یَسمَعُونَ”و یكى از آیاتش خوابیدنتان در شب و طلب روزیتان در روز است كه در این، نشانه هایی است براى مردمى كه بشنوند. (روم، 23)
تلاش و کوشش برای برطرف کردن نیازها در طول روز، با استراحت و سكون در شب جبران شده، تا خستگى روزانه برطرف گشته و تجدید قوا گردد.
در خواب اکثر فعالیت هاى جسمانى و بخش مهمى از فعالیت هاى فكرى و مغزى تعطیل است. تنها دستگاه هائى از جسم همانند قلب و ریه و بخشى از فعالیت هاى مغزى كه براى ادامه حیات لازم است به كار خود ادامه مى دهند، آن هم بسیار آرام و آهسته. امام رضا(علیه السلام) می فرمایند: „خواب شهریار مغز است و مایه قوام و نیروی بدن”.
این موهبت بزرگ الهى سبب مى شود كه جسم و روح انسان تازه شود، و با خوابیدن كه یك نوع وقفه و تعطیلی كار بدن است، آرامش و رفع خستگى حاصل گردد و نشاط و نیروى تازه اى پیدا شود.
اگر خواب نبود روح و جسم انسان خیلی زود خسته مى شد و پیرى و شكستگى سریع تر به سراغ او مى آمد. به همین دلیل خوب خوابیدن راز سلامت، طول عمر و نشاط جوانى است
خواب نوعی مرگ است که روح از جسم جدا می شود „ اللَّهُ یَتَوَفى الاَنفُس حِینَ مَوْتِهَا وَ الَّتى لَمْ تَمُت فى مَنَامِهَا فَیُمْسِك الَّتى قَضى عَلَیهَا الْمَوْت وَ یُرْسِلُ الاُخْرَى إِلى أَجَلٍ مُّسمًّى إِنَّ فى ذَلِك لاَیَتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَكَّرُونَ”؛ خداوند ارواح را به هنگام مرگ قبض مى كند، و ارواحى را كه نمرده اند نیز به هنگام خواب مى گیرد؛ سپس ارواح كسانى كه فرمان مرگشان را صادر كرده نگه مى دارد و ارواح دیگرى را [كه باید زنده بمانند] بازمى گرداند تا مهلت معیّن. در این امر نشانه هاى روشنى است براى كسانى كه اندیشه مى كنند. (زمر ، 42)
نفس انسان غیر از جسم اوست. در هنگام خواب، نفس از بدن جدا مى شود و مستقل از بدن و جداى از آن زندگى مى كند.
از امام باقر(علیه السلام) روایت شده که هر کس هنگام خواب دچار بیم و هراس می شود وقتی وارد بستر خود شد، سوره ناس و فلق و آیة الکرسی را بخواند
مردن و خوابیدن، هر دو قبض روح است. مرگ قبض روحى است كه دیگر برگشتى ندارد، و خواب قبض روحى كه روح دوباره برمی گردد.
بهانه ای برای اندیشیدن به مرگ
شب هنگام که می خوابیم در آستانه مرگ قرار مى گیریم و بهانه ایست برای اندیشیدن به مرگ.
امام باقر (علیه السلام) فرمودند: هیچ كس به خواب نمى رود مگر آنكه نفسش به آسمان عروج مى كند و جانش در بدنش باقى مى ماند و بین نفس و جان او رابطه اى چون شعاع خورشید برقرار است، حال اگر خدا اجازه قبض ارواح را داده باشد، جان هم به سوى نفس مى رود، و اگر اجازه برگشتن روح را داده باشد، نفس به سوى روح مى رود، و این است معناى آیه „اللّه یتوفى الانفس حین موتها...”
پس «خواب» چهره ضعیفى از «مرگ» است و مرگ نمونه كاملى از «خواب». در روایات آمده هنگامی که از خواب بلند می شویم خدا را به سبب برگشت روح شکر کنیم : „اذا قمت باللیل من منامك فقل الحمد لله الذى رد على روحى لاحمده و اعبده” هنگامى كه در شب از خواب بر مى خیزى بگو حمد خدائى را كه روح مرا به من بازگرداند، تا او را حمد و سپاس گویم و عبادت كنم.
در روایتی از امیرالمومنین(علیه السلام) است که فرمودند: مسلمان، جنب نمى خوابد، و جز با طهارت به بستر نمى رود، حتى اگر آب نیافت با خاك تیمم مى كند، چون روح مؤمن در خواب به سوى خداى تعالى بالا مى رود و اگر با طهارت باشد، خدا او را مى پذیرد، و مباركش مى كند، حال اگر اجلش رسیده باشد، او را در گنجینه هاى رحمت خود جاى مى دهد و اگر نرسیده باشد، او را با امینان از ملائكه اش روانه مى كند تا او را به جسدش باز گردانند.
در خواب اکثر فعالیت هاى جسمانى و بخش مهمى از فعالیت هاى فكرى و مغزى تعطیل است. تنها دستگاه هائى از جسم همانند قلب و ریه و بخشى از فعالیت هاى مغزى كه براى ادامه حیات لازم است به كار خود ادامه مى دهند، آن هم بسیار آرام و آهسته. امام رضا(علیه السلام) می فرمایند : خواب شهریار مغز است و مایه قوام و نیروی بدن
در اسلام درباره قبل از خواب ،نوع خواب و بیدار شدن از خواب آدابی بیان شده است. درباره آداب قبل از خواب در روایات به خوردن شام سبک، قضای حاجت، مسواک زدن، وضو گرفتن، پناه بردن به قرآن و اذکار سفارش شده است. امام صادق(علیه السلام) فرمودند: „هر کس طهارت (وضو و ...) بگیرد و سپس به بسترش رود در آن شب بستر او به منزله ی مسجد اوست و اگر یادش آید که وضو ندارد، به همان لحاف خود، هر چه باشد تیمم کند، که اگر چنین کرد پیوسته در نماز و ذکر خداوند باشد.”
همچنبن از امام باقر(علیه السلام) روایت شده که „هر کس هنگام خواب دچار بیم و هراس می شود وقتی وارد بستر خود شد، سوره ناس و فلق و آیة الکرسی را بخواند”.
درباره نوع خوابیدن امام علی(علیه السلام) فرمودند: „خوابیدن چهار صورت دارد: پیامبران به پشت دراز می کشند و میخوابند، اما چشمانشان بیدار و منتظر وحی خداوند است. مؤمن به دست راست و رو به قبله می خوابد. شاهان و شاهزادگان به دست چپ می خوابند، تا غذایی را که می خورند به هضم رسانند و ابلیس و برادران او و هر دیوانه و آفت زدهای، روی شکم می خوابد.”
درباره بیداری نیز در آیات و روایات بسیار به تهجد و شب زنده داری توصیه شده است. خداوند به پیامبر(صلی الله علیه وآله) می گوید: „وَ مِنَ الَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّك عَسى أَن یَبْعَثَك رَبُّك مَقَاماً محْمُوداً” و پاسى از شب را [از خواب برخیز، و] قرآن [و نماز] بخوان! این یك وظیفه اضافى براى توست؛ امید است پروردگارت تو را به مقامى در خور ستایش برانگیزد. (اسرا ،79) و در سوره مزمل می فرماید: „إِنَّ رَبَّك یَعْلَمُ أَنَّك تَقُومُ أَدْنى مِن ثُلُثىِ الَّیْلِ وَ نِصفَهُ وَ ثُلُثَهُ وَ طائفَةٌ مِّنَ الَّذِینَ مَعَك وَ ...” پروردگارت مىداند كه تو و گروهى از آنها كه با تو هستند نزدیك دو سوم از شب یا نصف یا ثلث آن را به پا مىخیزند... (مزمل ،20) زیبایی بیداری از خواب، سحرخیزی و شب زنده داری است. امام هادی(علیه السلام) فرمودند: شب زنده داری،خواب را لذت بخش تر می کند.
نوشته اصلی توسط S.A.HOMAUN
