سیره اخلاقی امام هادی علیه السلام
امامان و پیشوایان معصوم علیهمالسلام انسانهای كامل و برگزیدهای هستندكه به عنوان الگوهای رفتاری و مشعلهای فروزان هدایت جامعه بشری از سویخدا تعیین شدهاند گفتار و رفتار و خوی و منش آنان ترسیم حیات طیبه انسانی و وجودشان تبلور تمامی ارزشهای الهی است. آنان به تعبیر امام هادی علیه السلام این چنیناند:
"-السلامُ علیکُم یا... - مَعدِنَ الرَّحمَةِ وَخُزانَ العِلمِ و مُنتَهَی الحِلمِ وَ اُصُولَ الكَرَمِ وَ قادَةَالاُمَمِ وَ اَولِیاءَ النِّعَمِ و عَناصِرَ الاَبرارِ و دَعائِمَالاَخیارِ وسَاسةَ العِبادِ و اَركانَ البِلادِ و اَبوابَ الایمانِ واُمَناءَ الرحمنِ و سُلالةَ النَّبیّین و صَفوَةَ المُرسَلین و عِترَةَخیرَةِ رَبِّ العالَمین ، -السلام علی ...- مَصابیحِ الدُّجَی و اَعلامِالتُقَی و ذَوی النُهی و اُولِی الحِجَی و كَهفِ الوَرَی و وَرَثَةِالاَنبِیاءِ والمَثَلِ الاَعلَی وَالدَّعوَةِ الحُسنی و حُجَجِ اللهِ عَلیاَهلِ الدُنیا وَالآخِرَةِ وَالاُولَی"؛ معدن رحمت، گنجینه داران دانش،نهایت بردباری و حلم،
بنیانهای كرامت و ریشههای نیكان، عصاره و برگزیده پیامبران، پیشوایان هدایت، چراغهای تاریكیها، پرچمهای پرهیزگاری،نمونههای برتر و حجتهای خدا بر جهانیان هستند.(1)
بدون شك، ارتباط باچنین چهرههایی و پیروی از دستورها و رفتارشان، تنها راه دستیابی به كمالانسانیت و سعادت هر دو جهان است. پیشوای دهم علیه السلام یكی از پیشتازان دانش و تقوا و كمال است كه وجودش مظهر فضائل اخلاقی و كمالات نفسانی والگوی حقجویان و ستم ستم ستیزان است.
امام هادی علیهالسلام پیوسته تحت نظر حكومتهای جور بود و سعی میشد كه آن حضرت با پایگاههای مردمی وافراد جامعه تماسی نداشته باشد با این حال آن مقدار از فضائل اخلاقی كه ازاو بروز كرده، دانشمندان و شرح حال نویسان و حتی دشمنان اهلبیت علیهمالسلام را به تحسین و تمجید آن وجود الهی واداشته است.
پارسایی و انس با پروردگار آنچنان نمودی در زندگی امام نقی علیه السلامداشت كه برخی از شرح حال نویسان در مقام بیان برجستگیها و صفات والای آنگرامی به ذكر این ویژگی پرداختهاند. "ابن كثیر" مینویسد: "كان عابداًزاهداً"، او عابدی وارسته و زاهد بود. ابن عباد حنبلی نیز میگوید: "كانفقیهاً، اماماً، متعبداً..."؛ او فقیه و امام عابد بود.
ابوعبدالله جُنیدی میگوید: "سوگند به خدا، او بهترین مردم روی زمین و برترین آفریدههای الهی است. "ابن حَجَر" در شرح حال آن حضرت مینویسد:"و كانَ وارِثَ اَبِیهِ عِلماً و سَخاءً" او در دانش و بخشش وارث پدرشبود.(2)
"متوكل" در نامهای كه برای امام مینویسد خاطرنشان میكند:امیرالمؤمنین عارف به مقام شما است و حق خویشاوندی را نسبت به شما رعایت میكند و طبق آنچه مصلحت شما و خانوادهتان میباشد عمل میكند. اینك به منظور سرمشق گرفتن از اخلاق كریمه و رفتار سازنده آن حضرت نمونههایی رایادآور میشویم.