۩۞۩ ويژه نامه وفات جانگداز فاطمه معصومه (س) ۩۞۩

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

ويژه نامه وفات جانگدازحضرت
فاطمه معصومه سلام الله عليها

وفات غريبانه ‘ بنت موسي بن جعفر ؛ اخت الرضا ؛
بي بي دو عالم حضرت فاطمه معصومه سلام الله
عليها را خدمت همه شيعيان تسليت عرض مي نماييم

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

آيتي از خداست معصومه

آيتي از خداست معصومه
لطف بي انتهاست, معصومه
جلوه اي از جمال قرآنی
چهره اي حق نماست, معصومه
عطر باغ محمدي دارد
زاده مصطفي است, معصومه
پرتوي از تلألوء زهرا (س)
گوهري پر بهاست, معصومه
ماه عفت نقاب آل كسا
دختر مرتضاست, معصومه
اختري در مدار شس شموس
يعني اخت الرضاست, معصومه
زائران, يك در بهشت اينجاست
تربتش با صفاست, معصومه
در توسل به عترت و قرآن
باب حاجات ماست, معصومه
از مدينه, به قصد خطه طوس
رهروي خسته پاست, معصومه
تا زيارت كند برادر خويش
فكر و ذكرش دعاست, معصومه
روز و شب, عاشقي بيابان گرد
خواهري با وفاست, معصومه
يا مگر اوست, زينب دگري
كز برادر جداست, معصومه
تا بداني كه نيمه ره جان داد
بنگر اكنون كجاست, معصومه
از وطن دور و از برادر دور
حسرتش غم فزاست, معصومه
داغ زهرا و داغ اجدادش
وارث كربلاست, معصـــومه
هر حسينيه بيت اوست (حسان)
چونكه صاحب عزاست, معصومه

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

مختصري از زندگي حضرت معصومه سلام الله عليها

نام شريف آن بزرگوار فاطمه و مشهورترين لقب آن حضرت، «معصومه» است. پدر بزرگوارش امام هفتم شيعيان حضرت موسى بن جعفر عليه السلام و مادر مكرمه‌اش حضرت نجمه خاتون سلام الله عليها است .
آن بانو مادر امام هشتم نيز هست . لذا حضرت معصومه سلام الله عليها با حضرت رضا عليه السلام از يك مادر هستند.

ولادت آن حضرت در روز اول ذيقعده سال 173 هجرى قمرى در مدينه منوره واقع شده است. ديرى نپاييد كه در همان سنين كودكى مواجه با مصيبت شهادت پدر گرامى خود در حبس هارون در شهر بغداد شد. لذا از آن پس تحت مراقبت و تربيت برادر بزرگوارش حضرت على بن موسى الرضا عليه السلام قرار گرفت.

در سال 200 هجرى قمرى در پى اصرار و تهديد مأمون عباسى سفر تبعيدگونه حضرت رضا عليه السلام به مرو انجام شد و آن حضرت بدون اين كه كسى از بستگان و اهل بيت خود را همراه ببرند راهى خراسان شدند.

يك سال بعد از هجرت برادر، حضرت معصومه سلام الله عليها به شوق ديدار برادر و اداي رسالت زينبي و پيام ولايت به همراه عده‌اى از برادران و برادرزادگان به طرف خراسان حركت كرد و در هر شهر و محلى مورد استقبال مردم واقع مى‌شد.

اين جا بود كه آن حضرت نيز همچون عمه بزرگوارشان حضرت زينب سلام الله عليها پيام مظلوميت و غربت برادر گراميشان را به مردم مؤمن و مسلمان مى‌رساندند و مخالفت خود و اهل‌بيت عليهم السلام را با حكومت حيله‌گر بنى‌عباس اظهار مى‌كرد.

بدين جهت تا كاروان حضرت به شهر ساوه رسيد عده‌اى از مخالفان اهل‌بيت كه از پشتيبانى مأموران حكومت برخوردار بودند، سر راه را گرفتند و با همراهان حضرت وارد جنگ شدند، در نتيجه تقريباً همه مردان كاروان به شهادت رسيدند، حتى بنابر نقلى حضرت معصومه سلام الله عليها را نيز مسموم كردند.

به هر حال، يا بر اثر اندوه و غم زياد از اين ماتم و يا بر اثر مسموميت از زهر جفا، حضرت فاطمه معصومه سلام الله عليها بيمار شدند و چون ديگر امكان ادامه راه به طرف خراسان نبود قصد شهر قم را نمود.

پرسيد: از اين شهر«ساوه» تا «قم» چند فرسنگ است؟

آن چه بود جواب دادند، فرمود: مرا به شهر قم ببريد، زيرا از پدرم شنيدم كه مى‌فرمود: شهر قم مركز شيعيان ما است.

بزرگان شهر قم وقتى از اين خبر مسرت بخش مطلع شدند به استقبال آن حضرت شتافتند؛ و در حالى كه «موسى بن خزرج» بزرگ خاندان «اشعرى» زمام ناقه آن حضرت را به دوش مى‌كشيد و عده فراوانى از مردم پياده و سواره گرداگرد كجاوه حضرت در حركت بودند، حدوداً در روز 23 ربيع الاول سال 201 هجرى قمرى حضرت وارد شهر مقدس قم شدند.

سپس در محلى كه امروز «ميدان مير» ناميده مى‌شود شتر آن حضرت در مقابل در منزل «موسى بن خزرج» زانو زد و افتخار ميزبانى حضرت نصيب او شد.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

آن بزرگوار به مدت 17 روز در اين شهر زندگى كرد و در اين مدت مشغول عبادت و راز و نياز با پروردگار متعال بود.

محل عبادت آن حضرت در مدرسه سِتّيه به نام «بيت النور» هم اكنون محل زيارت ارادتمندان آن حضرت است.

سرانجام در روز دهم ربيع الثانى و «بنا بر قولى دوازدهم ربع الثانى» سال 201 هجرى پيش از آن كه ديدگان مباركش به ديدار برادر روشن شود، در ديار غربت و با اندوه فراوان ديده از جهان فرو بست و شيعيان را در ماتم خود به سوگ نشاند.

مردم قم با تجليل فراوان پيكر پاكش را به سوى محل فعلى كه در آن روز بيرون شهر و به نام «باغ بابلان» معروف بود تشييع نمودند.

همين كه قبر مهيا شد در اين كه چه كسى بدن مطهر آن حضرت را داخل قبر قرار دهد دچار مشكل شدند،

كه ناگاه دو تن سواره كه نقاب به صورت داشتند از جانب قبله پيدا شدند و به سرعت نزديك آمدند و پس از خواندن نماز يكى از آن دو وارد قبر شد و ديگرى جسد پاك و مطهر آن حضرت را برداشت و به دست او داد تا در دل خاك نهان سازد.

آن دو نفر پس از پايان مراسم بدون آن كه با كسى سخن بگويند بر اسب‌هاى خود سوار و از محل دور شدند.

بنا به گفته بعضي از علما به نظر مى‌رسد كه آن دو بزرگوار، دو حجت پروردگار: حضرت رضا و امام جواد عليهماالسلام باشند چرا كه معمولاً مراسم دفن بزرگان دين با حضور اولياء الهي انجام شده است.

پس از دفن حضرت معصومه سلام الله عليها موسى بن خزرج سايبانى از بوريا بر فراز قبر شريفش قرار داد تا اين كه حضرت زينب فرزند امام جواد عليه السلام به سال 256 هجرى قمرى اولين گنبد را بر فراز قبر شريف عمه بزرگوارش بنا كرد و بدين سان تربت پاك آن بانوى بزرگوار اسلام قبله‌گاه قلوب ارادتمندان به اهل‌بيت عليهم السلام و دارالشفاي دلسوختگان عاشق ولايت و امامت شد.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

شخصيت و فضائل حضرت معصومه سلام الله عليها

حضرت فاطمه معصومه سلام الله عليها داراي شخصيتي رفيع و والا مقام مي‎باشد به طوري كه ائمه طاهرين عليهم السّلام از اين بانو، با جلالت و تكريم ياد كرده‎اند و حتي پيش از ولادت آن حضرت، بلكه پيش از ولادت پدر بزرگوارش، نام او بر لسان بعضي از ائمه عليهم السّلام آمده و از مقام والاي او سخن گفته‎اند كه به بعضي از آنها اشاره مي‎شود.

امام صادق عليه السّلام مي‎فرمايند:

«اَلا اِنَّ قم حَرَمي و حرم وَلدي من بعدي...»[1]

بدانيد قم حرم من و حرم فرزندانم پس از من است، زني از فرزندان من در اين شهر در مي‎گذرد كه او دختر موسي است... .

امام صادق عليه السّلام در حديثي ديگر پيش از اين كه اين فرزند گرانقدر متولد شود از فضيلت زيارت و مدفن او سخن مي‎گويد و شيعيان را به اهميت آن توجه مي‎دهد و مي‎فرمايد:

«شهر قم، حرم ما است و در آن زني از فرزندان من مدفون مي‎شود، به نام فاطمه هر كس او را زيارت كند بهشت براي او ثابت مي‎شود... .»[2]

حضرت فاطمه معصومه عليهاالسّلام، كه بعد از حضرت زهرا سلام الله عليها از جهت گستردگي شفاعت، هيچ بانويي به شفيعه محشر حضرت معصومه سلام الله عليها نمي‎رسد.

همه اين بيانات حاكي از شأن و عظمت و فضيلت اين بانوي مكرم اسلام مي‎باشد.

بي‎شك اين فضايل و خصوصيات اخلاقي اين بانوي بزرگ است كه او را داراي چنين مقام و منزلتي نموده است چون امام موسي كاظم عليه السّلام داراي 37 فرزند بود كه در ميان آنها اين بانوي مكرم است كه مثل ستاره‎اي درخشان مي‎درخشد و در ميان فرزندان امام كاظم عليه السّلام بعد از امام رضا عليه السّلام هيچ كدام هم سنگ او نمي‎باشد.

حال به خصوصيات و فضايلي اشاره مي‎كنيم كه باعث عظمت و درخشش او در ميان ديگر امامزادگان شده است.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

شرافت خانوادگي

او ماه تاباني است كه از برج امامت طلوع كرده در آغوش امامت تربيت يافته، قنداقه امامت را نيز در دامن خود پرورش داده است زيرا او دختر امام، خواهر امام و عمه امام است.

همه نياكان او مشعلداران امامت، پرچمداران هدايت، اسوه‎هاي فضيلت و استوانه‎هاي ولايتند. و مادر بزرگوارش از بانوان با فضيلت و از اسوه‎هاي تقوا و شرافت و از زنان كم‌نظير تاريخ بشريت است.

بديهي است كه تأثير شخصيت پدر و مادر در روح و جسم فرزندان را نمي‎توان انكار كرد اين ويژگي در وجود حضرت فاطمه معصومه سلام الله عليها نيز بروز يافت و از هر دو طرف فضايلي را به ارث برد و مي‎توان سر برتري آن حضرت بر ديگر فرزندان موسي بن جعفر عليه السّلام را در همين نكته يافت.

البته اين نمي‎تواند به معناي تأثير نداشتن تلاش و كوشش آن حضرت در اين راه باشد بلكه علاوه بر همه شايستگي‎هاي فردي كه در وجود خويش به وجود آورده بود از اين عوامل نيز به عنوان مكمل و پشتوانه ترقي و تكامل معنوي اخلاقي و علمي سود مي‎برد.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

عبادت حضرت معصومه سلام الله عليها

بنا به تصريح قرآن هدف از خلقت انسان چيزي جز عبادت و بندگي خداوند نيست كساني كه به اين هدف مهم پي بردند در راه رسيدن به عالي‌ترين مرحله آن سر از پا نمي‎شناختند.

يكي از عالي‌ترين نمونه‎هاي عبادت و بندگي خدا از خاندان ولايت و امامت، كريمه اهل بيت فاطمه معصومه سلام الله عليها مي‎باشد.

او با عبادت و شب زنده‎داري هفده روزه‎اش در واپسين روزهاي عمر شريفش در مدت اقامتش در منزل موسي بن الخزرج، گوشه‎اي از يك عمر عبوديت و خضوع و خشوع آن زاده عبد صالح خدا در برابر ذات پاك الهي است.[3]

امام صادق عليه السّلام در حديثي ديگر پيش از اين كه اين فرزند گرانقدر متولد شود از فضيلت زيارت و مدفن او سخن مي‎گويد و شيعيان را به اهميت آن توجه مي‎دهد و مي‎فرمايد:

«شهر قم، حرم ما است و در آن زني از فرزندان من مدفون مي‎شود، به نام فاطمه هر كس او را زيارت كند بهشت براي او ثابت مي‎شود.

محدثه بودن آن حضرت

از ويژگي‎هاي حضرت معصومه سلام الله عليها اين بود كه علوم اسلام و آل محمد صلّي الله عليه و آله آگاهي داشت و آن حضرت از جمله روايت كنندگان حديث بود و چندين حديث است كه در سند آنها نام حضرت فاطمه معصومه سلام الله عليها به چشم مي‎خورد كه علامه بزرگوار اميني در كتاب شريف الغدير به بعضي از آنها استناد مي‎كند مانند، عن فاطمه بنت علي بن موسي الرضا حدثتني...

«من كنت مولاه فعلي مولاه.»[4]

نقل اين احاديث حاكي از مقام علمي والاي آن بانو مي‎باشد.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

لقب معصومه سلام الله عليها

مقام عصمت كه عالي‎ترين مقام معنوي و پاكي است، درجاتي دارد، و در وهله اوّل بر دو گونه است:

الف- معصوم از خطاء.

ب- معصوم از گناه.

حضرت معصومه سلام الله عليها مانند حضرت زينب عليهاالسّلام در يكي از درجات عصمتند، گر چه در درجات چهارده معصوم عليهم السّلام نباشد.

روايت شده حضرت رضا عليه السّلام فرمودند:

«من زار المعصومة بقم كمن زارني»[5]؛

كسي كه معصومه را در قم زيارت بكند مانند آن است كه مرا زيارت كرده است. گرچه شواهد و قرائن در مورد مقام عصمت حضرت معصومه سلام الله عليها بسيار است، ولي سخن فوق از امام معصوم عليه السّلام شايد اشاره‎اي باشد كه حضرت معصومه سلام الله عليها داراي مقام عصمت بوده است، ضمناً اين سخن بيانگر آن است كه:

اين لقب را حضرت رضا عليه السّلام به فاطمه كبري سلام الله عليها داده است. وگرنه نام آن حضرت معصومه نمي‎باشد.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

شفاعت گسترده

اعتقاد به شفاعت انبياء و اولياء از ضروريات مذهب شيعه است و هيچ ترديدي در آن نيست. و بالاترين جايگاه شفاعت، از آنِ رسول گرامي اسلام صلّي الله عليه و آله است كه در قرآن كريم از آن به (مقام محمود) تعبير شده است. همانا دو تن از بانوان خاندان رسول مكرم صلّي الله عليه و آله هم شفاعت گسترده‎اي دارند كه بسيار وسيع و جهان شمول است.

1. خاتون محشر، صديقه اطهر، حضرت فاطمه سلام الله عليها.

2. شفيعه روز جزا، حضرت فاطمه معصومه عليهاالسّلام، كه بعد از حضرت زهرا سلام الله عليها از جهت گستردگي شفاعت، هيچ بانويي به شفيعه محشر حضرت معصومه سلام الله عليها نمي‎رسد.

كه امام جعفر صادق عليه السّلام در اين رابطه مي‎فرمايد:

«تَدخل بِشفاعتها شيعتنا الجنته باجمعهم»[6]؛

با شفاعت او همه شيعيان ما وارد بهشت مي‎شوند.

زيارتنامه مخصوص

يكي از شواهد عظمت استثنايي حضرت معصومه سلام الله عليها زيارتنامه‎اي است كه به خصوص، حضرت رضا عليه السّلام در شأن او صادر فرموده است.

زيرا بعد از فاطمه زهرا سلام الله عليها تنها زيارتي كه از امام معصوم براي يك زن نقل شده، زيارت حضرت معصومه سلام الله عليها است و هيچ يك از بانوان خاندان عصمت و طهارت زيارت مخصوص از امام ندارد.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

پاداش و فضليت زيارت حضرت معصومه سلام الله عليها

درباره فضيلت زيارت حضرت معصومه (عليهاالسلام) روايات متعددّي از سوي امامان معصوم عليهم‌السلام صادر گرديده است كه هم بر منزلت و قداست اين بانوي بزرگوار دلالت مي‌كند و هم پاداش زيارتش را بيان مي‌دارد؛ پاداشي بزرگ و بي مانند كه همانند آن براي غير امام معصوم عليه‌السلام كم نظير است.


اينك چند روايت نقل مي‌كنيم:

1. امام رضا عليه السلام فرمود:
«مَنْ زارَها فَلَهُ الْجَنَّةُ»(1)؛
«كسي كه فاطمه معصومه را زيارت كند بهشت براي او خواهد بود.»

2. امام جواد عليه السلام فرمود:
«مَنْ زارَ قَبْرَ عَمَّتي بِقُمَّ فَلَهُ الْجَنَّةُ»(2)؛
«كسي كه قبر عمه‌ام را در قم زيارت كند، بهشت براي او است.»

3. امام رضا عليه السلام فرمود:
«مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِّها فَلَهُ الْجَنَّةُ»(3)؛
«كسي كه فاطمه معصومه را زيارت كند، در حالي كه حق او را بشناسد، بهشت براي او است.»

4. امام صادق عليه السلام فرمود:
«... وَ لَنا حَرَماً و هُو قُمُّ و سَتُدْفَنُ فيها اِمْرَأَةٌ مِنْ وُلْدي تُسمَّي فاطِمَةَ، مَنْ زارَها وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ»(4)؛
«... و براي ما حرمي است و آن شهر قم است و به زودي زني از فرزندان من در آن جا دفن مي‌شود كه نامش فاطمه مي‌باشد. هر كس او را زيارت كند، بهشت براي او واجب است.»

5. پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) فرمودند:
«مَنْ زارَني اَوْ زارَ اَحَداً مِنْ ذُرِّيَّتي، زُرْتُهُ يومَ الْقِيامَةِ فَاَنْقَذْتُهُ مِنْ اَهْوالِها»(5)؛
«آن كس كه مرا يا يكي از فرزندانم را زيارت كند، روز قيامت او را ديدار خواهم كرد و از ترس و وحشت آن روز، نجاتش خواهم داد.»

در كتاب تحفة المظفریه فی تذكرة اولاد الائمة در شرح اولاد حضرت امام همام موسی الكاظم علیه‌السلام ذكر شده كه در ثواب زیارت حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام مدفونه در قم، چهار حدیث از سه امام وارد شده است.

1- از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام كه می‌فرماید: به درستی كه از برای خداوند تعالی حرمی است كه او مكه است، و از برای حضرت رسول صلی الله علیه وآله حرمی است كه او مدینه است، و از برای حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام حرمی است كه او كوفه است، و از برای ما اهل بیت حرمی است كه او قم است. زود است دفن شود در او زنی از فرزندان من كه اسم او فاطمه است: «من زارَها وَجَبت له الجنّة(6)‌؛ كسی كه زیارت كند او را، بهشت بر او واجب است»، و در خبر دیگری آمده است:
«اِنَّ زیارتها تعادل الجنّة.»(7)

2- از حضرت علی بن موسی الرضا علیهماالسلام در جواب سعد بن سعد كه سؤال می‌كند از فاطمه دختر موسی بن جعفر علیهماالسلام، می‌فرماید:
«من زارها فله الجنة»(8)؛
كسی كه زیارت كند او را به بهشت می‌رود.

3- نیز از آن حضرت است كه می‌فرماید به سعد، از ما نزد شما قبری است؟ عرض می‌كند: بلی، پدر و مادرم به فدای تو باد! فاطمه دختر موسی بن جعفر است؟ می‌فرماید:
«من زارها عارفاً بحقها فله الجنة»(9)؛
كسی كه با معرفت و شناخت ایشان را زیارت كند، پاداشش بهشت است.

4- حضرت امام محمد تقی علیه السلام می‌فرماید: «من زار عمّتی بقم فله الجنّة»(10)؛ كسی كه زیارت كند عمه مرا در قم، بهشت برای او است.