اثبات وجود خداوند

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

وجود خداوند سبحان یکی از حقایق بزرگ و روشنی است که فطرت، عقولو بصیرتها بر آن دلالت دارند و سه منبع دانش، وحی و تاریخ نیز ما را به سوی آنراهنمایی می کند.
در هر عصر و زمان فقط کسانی در باره وجود خدا مجادله کرده‌اند کهشهوات و غرایض دنیوی بر آنان غالب بوده است. بنا به تعبیردانشمندان روان شناس،الحاد و انکار خدا نزد این گروه از انسانها یکی از حیله‌ها و دسیسه‌هایی است کهدلالت بر عدم شعور و درک صحیح می‌کند. به همین خاطر بوده که پیامبران الهی در هیچحالتی دست از اثبات وجود خدا برنداشته و تلاش می‌کردند تا ایمان به خدا را از هرنوع شرکی پاک کنند.
اما به هر حال برای مقابله با کسانی که در باره وجود خدا، مجادلهمی‌کنند و سعی در شبهه‌افکنی درمیان انسان‌ها دارند، لازم است مقداری در این موضوعمطالبی نگاشته شود تا اینکه ایمان به خدا بر اساس عقل استوار، پایه ریزی شود. اگرچه همه چیز در کاینات نشانه‌ای از وجود خداست که نیازی به آوردن دلیل هم نیست. بهقول شاعر:
آفتاب آمد دلیل آفتاب....
اما دلایل و براهینی که مومنین برای اثبات وجود خدا در پاسخملحدین ارایه می‌کنند مختصراً عبارتند از

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

1- دلیل فطرت
اولین دلیل بر وجود خداوند متعال، فطرتی است که در وجود انساناست. این فطرت، ضمیری است پوشیده اما دارای بصیرت و آگاهی که هر زمان انسان فطرتخود را سالم گردانیده و تزکیه نماید، پرده از روی حقایق برداشته می‌شود و انسان،شعور پیدا می‌کند و باور و عقیده به وجود خدا اقطار درونش را فرا می‌گیرد. او اینطور احساس می‌کند که از آنجایی که وجود خدا ظاهرتر و روشن‌تر از هر چیز دیگری استلذا نیازی به دلیل ندارد.
از عارفی سئوال شد: خدایت را به چه چیز (چگونه) شناختی؟ جواب داد: خدایم را به واسطه خدایم شناختم. درباره این معنا (وجود خدا) ابن عطاء الله اسکندریمی‌گوید: خدایا چگونه بر تو استدلال می‌شود به چیزی که در وجود خود به تو نیازدارد؟!
به طور کلی باید گفت: آنچه که بدون برهان و مقدمات منطقی به انسانیاد می‌دهد که2=1+1، همان نیرو به او یاد می‌دهد که برای او خدایی است که انسان ازاو بی‌نیاز نیست، یعنی بدون نیاز به استدلال و انتقال از معلوم به سوی مجهول و ازمقدمات به سوی نتایج می‌توان پی به وجود خدا برد.
2- دلیل خلقت
منظور از خلق، ایجاد نمودن و به وجود آوردن است. یعنی پدید آوردنچیزی از عدم به وجود. مانند آفرینش زندگی و حیات در کاینات و جهان زنده.
در اینجا باید دید چه کسی خلق کننده حیات بر روی زمین است؟ چه کسیخالق این انسان عاقل است؟ آیا زندگی و پیدایش انسان و پیدایش موجودات ریز و درشتبدون پدید آورنده ممکن خواهد شد یا اینکه لازم است آفریننده‌ای آنها را بوجود آوردهباشد و این آفریننده چه کسی می‌تواند باشد؟ آیا نظر ملحدین در باره پیدایش مرحلهاول حیات بر روی زمین چیست؟ پیدایش حیات از یک مادۀ کور و بی‌شعور که مادیین بدانمعتقدند، یک اندیشه بسیار غلط و واهی است. نظریه آنان مصداق این بیت است که:
وبات یقدح طول الیل فکرته و فسّر الماء بعد الجهد بالماء
فکر او همواره بر طولانی بودن شب اشکال می گرفت
و بعد اززحمات زیاد آب را با آب تفسیر کرد

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

3- دلیل مساوات و هماهنگی
یکی دیگر از دلایل اثبات وجود باری‌تعالی نظم و هماهنگی‌ای است کهدر مخلوقات مشاهده می‌شود. خداوند بعد از خلقت موجودات آنان را به صورت منظم و بافعالیتی هماهنگ ترتیب بندی نمود.
این مساوات و نظم به طور عموم در همه اجزای کاینات موجود است امادر موجودات زنده و انسان بطور خاص مشاهده می‌شود.
اگر از بحث طبیعت و حیوانات و آنچه که در رابطه با وضعیت آنان استبگذریم و به قضیه انسان بپردازیم، در ساختار وجودی او علامات و نشانه‌های هماهنگ رابه مراتب واضح‌تر خواهیم دید.
در وجود انسان یکسری خلقت‌ها و ممیزات مادی و روحی عطا شده است کهاو را برای ادای وظیفه‌اش یاری می‌کنند. اگر به ساختار بدنی انسان نظر بیفکنیم چنانعظمت و هماهنگی‌ای را مشاهده می‌کنیم که این زیبایی خلقت، عقل را حیران و زبان وگفتار و قلم را وادار به ستایش و تمجید می‌کند.
انسان خلاصه‌ای از نظام کاینات است. چنان‌که حضرت علی– رضی‌الله‌عنه- می‌فرماید:
و تظن أنک جسم صغیر و فیک انطوی العالم الاکبر
و تو گمان می‌کنی( ای انسان) که جسمی کوچک هستی
در حالی که در وجود تو جهانی بس بزرگ نهفته شده است.
4- دلیل تقدیر
تقدیر یعنی خلق کردن هرچیزی به اندازه و مقداری مشخص، به طوری کهبا زمان و مکان مطابقت داشته باشد. مثلاً آب را خداوند طوری آفریده است که نه ازنیاز کمتر است که قحطی به‌بار آورد و نه بیشتر از نیاز که باعث غرق شدن و زیر آبرفتن موجودات دیگر بشود. قرآن کریم در این رابطه می‌فرماید: «وأنزلنا من السماءماءً بقدر». و فرو فرستادیم از آسمان آب را به اندازه.
خورشید را آن‌چنان زیبا خلق کرده است تا در طول حیات، وظیفه روشنیو حرارت خود را اداء کند. این خورشید طوری آفریده شده که در یک مدار محدود، به سویمرکز خود در حرکت است به طوری که با ستارۀ دیگری برخورد نمی‌کند. نه آن اندازه بهزمین نزدیک است که زندگان را بسوزاند و نه آن قدر دور است که حرارت و روشنایی آن بهزمین نرسد.
خلاصه اینکه هر انسانی در هر عصری که قدرت تامل و ادراک فطری راداشته باشد می‌فهمد که همه چیز در این جهان با حساب و اندازه خلق شده است که امروزهدانش جدید با ابزار پیشرفته خود به میدان آمده و هر روز چیزی تازه را در نظامگسترده کائنات کشف می‌کند.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

5-دلالت وحی
یکی دیگر از دلایل وجود خدای سبحان، آمدن پیامبران خدا از عهد آدمتا حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وسلم می‌باشد. در اینجا از نشانه‌های روشن این قضیه ایناست که این فرستادگان علیرغم ضعف در قدرت تعداد کم پیروان و نیز نیرومندیدشمنان‌شان، اما باز هم بر دشمن پیروز شده، نام آنها در میان مردم جاویدان ماند ومخالفین‌شان به هلاکت رسیدند.
پیروان آنان در زمین جای گرفته و تبدیل به پیشوا و رهبر شدند. بهمرور زمان از نشانه‌های پیامبران، نشانه‌ای جاویدان و همیشگی باقی ماند که آن نشانهجاوید، کتاب خدا "قرآن کریم" است، کتابی که باطل به هیچ وجه در آن راه ندارد. اینکتاب دلیلی است بر وجود خدای سبحان. هر زمان که علم پیشرفت کرده و معارف بشری وسعتپیدا کرده است به همان اندازه دانشمندان از این قرآن، اسرار و گنجهایی را کشفنموده‌اند.
به راستی که رسالات آسمانی نشانه‌ای است از نشانه‌های وجود خدایسبحان و وحدانیت او.
و این از رحمت خداست که به آنچه در فطرت و عقول و درآفاق و انفسبه ودیعت گذاشته اکتفا ننموده بلکه پیامبران خود را با دلایل روشن به سوی بشریتفرستاد تا مردم را به سوی راه راست و سالم هدایت کنند.
6- دلایل تاریخ
بالاتر از همه دلایل گفته شده- از حیث قدمت- برای اثبات وجود خدا،دلالت تاریخ است. کسی که تاریخ را مطالعه کند می‌بیند که جماعات بشری در تماماقلیم‌های گرم و سرد، از مرد و زن و سیاه و سفید در مناطق مختلف و از طبقات مختلفدر زمان‌های قدیم و جدید به شکلی از اشکال به خدا ایمان داشته‌اند.
"برگسون" یک فیلسوف فرانسوی می‌گوید:« در گذشته انسان‌های بدونعلوم، فنون و فلسفه، وجود داشته‌اند ولی هیچ وقت جماعاتی از انسان‌ها که فاقد دیانتباشند دیده نشده است که تمامی این جماعات بشری در طول تاریخ به وجود خدای سبحان کهقابل پرستش و تعظیم است معتقد بوده‌اند. انحراف بعضی انسان‌ها در رابطه با تصورالوهیت نه تنها با حقیقت وجود خدا منافات ندارد بلکه مُهر تاییدی است بر آن.
به همین خاطر مهم‌ترین کار انبیاء در طول تاریخ، راست نمودن اینانحراف و تصحیح ایمان و خارج کردن انسان‌ها از شوائب بت‌پرستی و خرافات بودهاست.
حقیقتاً باید گفت؛ تجارب، همانند واقعیات، تماماً بر اصالت ایمانبه وجود خدا گواهی می‌دهند. "استاد عقّاد" دانشمند مشهور می‌گوید: تجارب تاریخ درتمام حرکات تاریخی، اصالت دین را برای ما مقرر کرده است و هیچ کس نمی‌تواند اینگمان را بکند که عقیده دینی چیزی است که انسان‌ها می‌توانند آن را الغاء کنند و یافرد می‌تواند از آن بی‌نیاز باشد، تاریخ این را ثابت می‌کند که هیچ عاملی از عواملحرکات انسانی، اثری قوی‌تر و بزرگتر از عامل دین نداشته است و مرجع دینی به رابطهمیان انسان و تمامی کاینات بر می‌گردد.
خلاصه اینکه تمام دلایل گفته شده و هزاران دلیل دیگر، وجود ذاتیصانع، مقتدر و حی و قیوم را به اثبات می‌رساند. اگر چه او چنان ذاتی است که برایاثبات خود نیاز به هیچ دلیلی ندارد زیرا او منبع و خالق تمام دلایل و شواهد است.
این مطلب از سایت رسمی پایگاه اطلاع رسانی حوزه علميه دارالعلوم زاهدانگرفته شده است.