بمب هیدروژنی چیست و چرا ساخت آن دشوار است؟

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

چندی پیش پیونگیانگ اعلام کرد که نخستین بمب هیدروژنی خود را با موفقیت آزمایش کرده است. این خبر نگرانی هایی را در جامعه بین المللی به وجود آورد و به تنش هایی دامن زد که مدتهاست گریبانگیر شبه جزیره کره شده است.البته مقامات این کشور به خاطر اغراق در توانمندی های خود شهرت دارند و با وجود آنکه انتشار این خبر واکنش های شدیدی را به دنبال داشت، تردیدهایی هم از باب صحت این ادعاها در ذهن بسیاری شکل گرفت.


http://www.elmbin.com/%D8%A8%D9%85%D...-%D8%A7%D8%B3/

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

در هر حال، اگر ثابت شود که پیونگیانگ به چنین دانشی دست پیدا کرده است، آنگاه می توان گفت که برنامه هسته ای این کشور وارد مرحله جدیدی از پیشرفت شده و در نهایت باید انتظار داشت که کره شمالی به تسلیحاتی قدرتمندتر از موارد آزمایش شده قبلی دست پیدا کند.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

اما پرسش اینجاست که کره شمالی، روز چهار شنبه هفته گذشته دقیقا چه چیزی را تست کرده و اهمیت آن چقدر است؟ گفته می شود قدرت انفجار صورت گرفته در زیر زمین نزدیک به محوطه تستی که در شمال شرقی این کشور قرار دارد حدودا با آنچه در سال ۲۰۱۳ میلادی آزمایش شد برابری می کند و آن بمب نیز به اعتقاد کارشناسان ضعیف تر از یک بمب هیدروژنی بوده است.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

در یک بمب هیدروژنی که به لحاظ تکنیکی به آن «تسلیحات حرارتی هسته ای» هم گفته می شود معمولا از انفجار اتمی اولیه و کوچکی برای آغاز یک انفجار ثانویه و به مراتب بزرگ تر از مورد اول استفاده می شود.مرحله اول انفجار همانطور که گفته شد برپایه شکافت هسته ای شکل می گیرد (یعنی همان شکاف اتم ها) در حالی که مرحله دوم روی همجوشی هسته ای استوار است که در جریان آن، اتم ها با هم ترکیب شده و باز هم خرد می شوند تا انرژی بیشتری را تولید کنند.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

البته می توان مراحل دیگری را هم به این دو مورد اضافه نمود تا قدرت تخریبی بمب را از آنچه هست نیز فراتر برد. به این ترتیب، بمب های هیدروژنی می توانند به مراتب قدرتمندتر از تسلیحات هسته ای اولیه باشند که عملکردشان به انفجارهای تک مرحله ای مبتنی بر شکافت هسته ای وابسته بود.به آن بمب ها، تسلیحات «شکافت خاص» گفته می شود و تصور می گردد که هر سه آزمایش هسته ای پیشین کره شمالی همگی از این نوع باشند.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

دارندگان بمب های هیدروژنی

نخستین تسلیحات اتمی ساخته شده و استفاده شده در جنگ (توسط ایالات متحده آمریکا در حملاتش علیه ژاپن به سال ۱۹۴۵ میلادی) همگی از نوع «شکافت خالص» بودند و در جریان جنگ سرد نیز قدرت این تسلیحات به میزان قابل توجهی افزایش یافت.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

نخستین بمب هیدروژنی دنیا Ivy Mike نام داشت که توسط ایالات متحده آمریکا ساخته شد و در سال ۱۹۵۲ میلادی در منطقه Enewetak Atoll اقیانوسه آزمایش گردید. بعد از این اتفاق اتحادیه جماهیر شوروی آزمایشی مشابه به این را در سیبری انجام داد.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

در سال ۱۹۵۷ میلادی، بریتانیا به این گروه پیوست و یکی از بمب های هیدروژنی خود را روی جزیره مالدن در قلب اقیانوسیه انداخت. چین نیز نخستین بمب هیدروژنی اش را در منطقه آزمایش Lop Nur در سال ۱۹۶۷ میلادی منفجر کرد و فرانسه نیز اواخر همین سال آزمایشی مشابه را در جنوب اقیانوسیه انجام داد.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

براساس اعلام کارشناسان، اغلب بمب های هسته ای که امروز توسط پنج عضور دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد (یعنی ایالات متحده آمریکا، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) مورد استفاده قرار می گیرند همگی از نوع حرارتی هسته ای (thermonuclear) هستند. در سال ۱۹۹۸ میلادی، هند مجموعه ای از آزمایشات هسته ای خود را انجام داد که طبق اعلام نظر کارشناسان یکی از آنها از نوع هیدروژنی بوده است، البته به ذعم بسیاری، آن بمب آنقدر قوی نبوده که بتوان به حسابش آورد.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

تشخیص انواع بمب هیدروژنی


اما نکته مهمی که کارشناسان برای تشخیص نوع یک بمب به آن رجوع می کنند، نوع گرد و غباری است که بعد از انفجار بر جای می ماند چراکه ایزوتوپ های رادیواکتیو، هر یک نشان دهنده فرایندهای متفاوتی هستند.برای نمونه با استفاده از این بقایا می توان تشخیص داد که آیا یک واکنش هسته ای شامل شکافت (یا تقسیم اتم های سنگین) بوده است یا علاوه بر آن، همجوشی (یا همان الحاق اتم های سبک) را نیز در بر می گرفته؟