۞۩§۩۞ويژه نامه سالروز تخريب قبور مطهر ائمه بقيع (ع)۞۩§۩۞

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

ويژه نامه سالروز تخريب قبور

مطهر ائمه بقيع عليهم السلام

اينجا بقيع عشق است ، گنبد چرا ندارد
هرکس نبوسد اين خاک در کعبه جا ندارد

قسم به جان زهرا(س)، قسم به اشک طه
غربت اين زمين را ،کرب و بلا ندارد

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

جلوه جنت به چشم خاكیان دارد بقیع
یا صفاى خلوت افلاكیان دارد بقیع

گر حصار كعبه را جبریل دربانى كند
صد چو موسى و مسیحا پاسبان دارد بقیع

گرچه با شمع و چراغ این آستان بیگانه است
الفتى با مهر و ماه آسمان دارد بقیع

گرچه محصولش به ظاهر یك نیستان ناله است
یك چمن گل نیز در آغوش جان دارد بقیع

گرچه مى‏تابد بر او خورشید سوزان حجاز
از پر و بال ملائك سایبان دارد بقیع

می توان گفت ازگلاب گریه اهل نظر
بى نهایت چشمه اشك روان دارد بقیع

بشكند بار امانت گرچه پشت كوه را
قدرت حمل چنین بار گران دارد بقیع

تا سروكارش بود با عترت پاك رسول
كى عنایت ‏با كم و كیف جهان دارد بقیع

این مبارك بقعه را حاجت ‏به نور ماه نیست
در دل هر ذره خورشیدى نهان دارد بقیع

اینكه ریزد از در و دیوار او گرد ملال
هر وجب خاكش هزاران داستان دارد بقیع

چون شد ابراهیم قربان حسین فاطمه
پاس حفظ این امانت را به جان دارد بقیع

فاطمه بنت اسد عباس عم، ام البنین
این همه همسایه عرش آستان دارد بقیع

در پناه مجتبى در ظل زین العابدین
ارتباط معنوى با قدسیان دارد بقیع

باقر علم نبى و صادق آل رسول
خفته‏اند آنجا كه عمر جاودان دارد بقیع

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

بقیع نام زمینی است در که به دستور به قبرستانی برای مسلمانان تبدیل شد.
اولین کسی که در آنجا به توصیه رسول خدا دفن شد بود که از دوستان نزدیک پیامبر و به شمار می‌رفت؛ علی علیه السلام در سخنانش او را بسیار یاد می‌کرد و از روی علاقه‌اش به او، نام یکی از فرزندانش را عثمان نهاد.
رسول خدا برخی از شهدای و نیز فرزندش، را در آنجا دفن کرد و به این ترتیب بر شرافت آن افزود. بعدها که در قبرستان یهودی‌های مدینه به اسم حس کوکب دفن شد، بقیع را به قدری گسترده ساخت که قبر عثمان در بقیع قرار گیرد.

بقیع هم‌اینک مدفن 4 امام است. ونیز ، مزار مادر امام علی علیه السلام، و برخی دیگر از بزرگان در این قبرستان قرار دارد. بقیع قبرستانی است مورد احترام همه فرقه‌های اسلامی، و اکنون در چند قدمی حرم پیامبر قرار دارد.

بقيع گورستان مدينه منوره است که در زمان رسول خدا صلی الله عليه و آله بسياری از صحابه و پس از رحلت ايشان چهار تن از ائمه معصومين عليهم السلام و نيز تعدادی از بزرگان تابعين و سادات اهل بيت عصمت و طهارت در آن به خاک سپرده شده اند، از آن زمان تاکنون نيز هزاران نفر از دانشمندان ، زاهدان و صلحا، که در مدينه از دنيا رفته اند، در همين گورستان مدفون شده اند .


پيامبر صلی الله عليه و آله برای آرميدگان در اين قبرستان احترام خاصی قائل بود اين گورستان که در قسمت شرقی مسجد النبی صلی الله عليه و آله قرار دارد، در دوره جاهليت اهميت چندانی نداشته بقيع تا يکصد سال قبل حصاری نداشته ، اما اکنون محصور گشته ، و از گذشته تاکنون مسلمانان هر فرقه و مذهب ، پس از زيارت رسول خدا صلی الله عليه و آله به بقيع آمده ، اهل بيت پيامبر صلی الله عليه و آله و ديگر آرميدگان در اين گورستان را زيارت مي کنند

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

تخریب بقیع توسط وهبايان كج فهم كينه توز

روز هشتم شوال سال 1344هجری قمری روزی سیاه برای مسلمانان جهان به شمار می‎رود. در این روزها وهابیان دین ناشناس، حرم امامان معصوم بقیع را با خاک یکسان کردند. بنابر نقل مورخان آنچنان بقیع خراب گردید که به تپه‎ای از پاره سنگ و پاره آجر تبدیل شد و از کینه وهابیان به گونه‎ای زیر و رو گشت که به منطقه‎ای زلزله‎زده شباهت پیدا کرد.

لازم به ذکر است آفات بزرگ و خطرناک در میان تمام مذاهب و آئین‎ها کج فهمی و تندروی‎ها و برداشت‎های غلط و انحرافی است که به اصطلاح قرائت‎های خود ساخته از دین می‎باشد که از زمان‎های مختلف در میان پیروان همان مذاهب به وجود آمده و موجب تضعیف و تفرقه در آن مذهب شده است. یکی از این نمونه‎های بارز انحرافات فکری و برداشت‎های غلط گروه خوارج هستند. از جمله اوصاف آنها که در روایات به آنها اشاره شده، کثرت عبادت و تقید آنان به نماز و روزه و قرائت قرآن است . به طوری که عبادت سایر مسلمانان نسبت به عبادت آنها حقیر و کم می‎باشد. ویژگی بعدی آنها این بود که به خاطر غرور و تحجر حاضر نبودند از هیچ ناصحی نصیحت بپذیرند. از دیگر ویژگی خوارج تکفیر مسلمانان بود تا جایی که هر مسلمان متعهدی را که با عقیده و تفکرات انحرافی آنان موافق نبود مرتد و خارج از اسلام می‎دانستند.
پس از گذشت چندین قرن از ظهور خوارج و در آستانه قرن هشتم بود که نمونه‎ای دیگر از این انحرافات در جامعه اسلامی ظاهر شد و آن ظهور احمدبن تیمیه بود که در شام مطالبی را در مسائل اسلامی خلاف مسلمات اسلام و مخالف با فتاوای علما و پیشینیان به شکل‎های سخنرانی و مکتوب منتشر کرد. در این هنگام بود که بسیاری از علما و دانشمندان از شام و مصر و بغداد در مخالفت با نظریات او به میدان آمده و به نقد عقاید او پرداخته و بر انحراف و ارتداد او فتوا صادر کردند.
ابن تیمیه پس از چندین بار زندانی شدن در مصر و شام، سرانجام در سال 728 هـ ق در زندان دمشق از دنیا رفت.


اوضاع به همین گونه گذشت تا این که در قرن یازدهم در شهر نجد حجاز شخصی به نام محمدبن عبدالوهاب ظهور کرد و پس از چهار قرن بار دیگر به ترویج عقاید و افکار ابن تیمیه پرداخت. از آنجا که مردم شهر نجد افرادی دور از تمدن و معارف بودند عبدالوهاب در فعالیت خود موفق شد. یکی از مهمترین فتاوای فقهی وهابیان ،حرمت سفر برای زیارت قبور پیامبران و صالحان و حرمت تبرک و توسل به آنان و ساختن حرم و بارگاه بر قبور آنهاست. بنابراین هرگونه توسل و تبرک جستن به ساحت پیامبران و ائمه معصومین(علیهم‎السلام) اظهار شرک و کفر و بت پرستی محسوب و موجب حلال شدن مال و جان چنین افرادی است.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

مرحوم آیت الله امین عاملی در کتابش پیرامون عقاید وهابیان می‎نویسد: "اعتقاد وهابیان درباره عموم مسلمانان این است که مسلمین پس از ایمان به کفر برگشته‎اند و پس از توحید به شرک گراییده‎اند زیرا آنان در دین بدعت گذاشته‎اند و به جهت زیارت و تبرک جستن به انبیا و صالحین به کفر و شرک روی آورده‎اند لذا جنگ با آنان واجب و ریختن خون آنان و تصرف اموالشان بر مسلمانان (وهابیان) حلال است."



جالب اینکه صنعانی وهابی در رساله‎اش با عنوان تطهیر الاعتقاد به این حقیقت اعتراف کرده که زیارت مرقدها و آثار اولیای خدا سیره مسلمین بوده است و آنان از زمان‎های گذشته این کار را انجام می‎دادند.(1)
بر اساس این افکار غلط و نادرست بود که آنها به هر جا و هر شهر و دیاری که دست می‎یافتند قبل از هر چیز به تخریب مشاهد شریفه و بقاع متبرکه می‎پرداختند، کشتار وهابیان در عتبات عالیات صحنه‎ای سیاه در تاریخ اسلام است.



در سال 1216 هـ ق امیرسعود با لشکری بسیار به شهر کربلا حمله‎ور شد و تعداد بیست هزار نفر از اهالی کربلا و زوار کشته شدند، خزانه حرم و تمام تزئینات و جواهرات حرم به تاراج رفتند. همچنین آنان به هنگام تسلط بر طائف و مکه قبور جد و عموی پیامبر، خدیجه همسر پیامبر و بسیاری از اماکن مقدسه را ویران کردند. در ماه رمضان 1344 هـ ق وارد مدینه شدند و پس از گذشت چند روز در هشتم شوال گنبد و بارگاه ائمه معصومین(علیهم‎السلام) در بقیع را به طور کلی منهدم کردند و از این حرم و قبور به جز قطعه سنگ‎هایی که در اطراف قبور نصب کردند اثر و علامتی باقی نماند. به کارگرانی که این عمل ننگین را انجام دادند مبلغ هزار ریال سعودی دستمزد پرداخت گردید.



در این ماجرا تنها حرم پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) محفوظ ماند و وهابیان در ادامه هتاکی‎های خود تصمیم داشتند قبر مطهر رسول خدا(صلی الله علیه و آله) را نیز تخریب کنند اما از بازتاب این کار در جهان اسلام و برانگیخته شدن احساسات مسلمانان بر ضد خویش ترسیدند و به طور موقت از این عمل منصرف شدند. غارت اموال و طلا و جواهرات خزانه عظیم حرم رسول خدا و ائمه بقیع (علیهم‎السلام) یکی دیگر از اعمال شنیع این گروهک بوده است. (2)



بعضی از نویسندگان وهابی این مصونیت را اینگونه توجیه می‎کنند: "که ما این گنبد را به عنوان یکی از گنبدهای مسجد می‎شناسیم نه به عنوان گنبد و بارگاه حرم پیامبر والا ... "


یکی از جهانگردان غربی به نام میسترکه به فاصله کوتاهی از ویرانی این حرم بقیع را دیده، ویرانی و خرابی آنجا را اینگونه ترسیم می‎کند: "چون وارد بقیع شدم، آنجا را همانند شهری دیدم که زلزله شدیدی در آن به وقوع پیوسته و به ویرانه‎ای تبدیل شده است، زیرا در جای جای بقیع به جز قطعات سنگ و کلوخ به هم ریخته و تیرهای چوب کهنه چیز دیگری نمی‎توان دید. ولی این ویرانی‎ها و خرابی‎ها در اثر وقوع زلزله و یا حادثه طبیعی بلکه با عزم و اراده انسان‎ها به وجود آمده بود و همه آن گنبد و بارگاه های زیبا و سفیدرنگ که نشانگر قبور فرزندان و یاران پیامبر اسلام بود، با خاک یکسان گردیده است."

پی‎نوشت‎ها:
1- تبدید الظلام، ص 389 .
2- لمعات الشهاب فی سیره محمدبن عبدالوهاب، ص 108 .

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

گلستان را می‏توان لگدمال کرد،
اما هرگز رایحه دل انگیزش را نمی‏توان سترد.
خانه آفتاب را می‏توان ویران ساخت،
اما هرگز با ویرانی، نورانیت آفتاب را نمی‏توان گرفت.

ای بقیع! ای نگارخانه هزاره غربت!
آن بدکیشانِ زشت خوی، می‏خواستند
تو را با ویران کردن، از صفحه روزگار محو کنند،
اما خبر نداشتند که تو چهار آفتاب گیتی فروز را
با ستاره‏های بسیار در خود جای داده‏ای
و این گونه فروغ تو از بین نمی‏رود.

می‏خواستند سایه بان از مزار خورشیدی شما برگیرند
تا نامتان از تاریخ ناپدید شود؛
اما خبر نداشتند که بر گرفتن سایه بان،
فروغ خورشید را به همه جا پرتو افکن می‏کند.
مزار تو سایه بان نمی‏خواهد؛
چرا که خورشید بر سینه توست نه بر سینه آسمان.

نفرین و ننگ تاریخ، بر آن شب پرستانی که
با شمشیر به جنگ آفتاب رفته بودند
و خود را زبون و رسوای تاریخ نمودند.

با زخمی به کهنگیِ تاریخ بر سینه
و قلبی شرحه شرحه از مظلومیتِ شما خاندان وحی.
سالروز تخریبِ خاک بهشت و نیستان غربت را
به سوگ نشسته ايم
این غم جانسوز را بر عاشقان زیارتت تسلیت می‏گویم.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

شرحي بر فاجعه تخريب بقيع

يوم الهد چيست ؟

يوم الهدم يعني روز ويران کردن

در هشتم شوال سال 1344 هجري قمري (مصادف با 21 آوريل 1926) پس از اشغال مکه ، وهابيان به سرکردگي عبدالعزيزبن سعود روي به مدينه آوردند و پس از محاصره و جنگ با مدافعان شهر ، سرانجام آن را اشغال نموده و به تخريب قبور ائمه بقيع و ديگر قبور هم چنين قبر ابراهيم فرزند پيامبر اکرم – صلي الله عليه و آله و سلم – قبور زنان آن حضرت ، قبر ام البنين مادر حضرت اباالفضل العباس (ع) و قبر عبدالله پدر پيامبر و اسماعيل فرزند امام صادق(ع) و بسياري قبور ديگر پرداختند .


ضريح فولادي ائمه بقيع را که در اصفهان ساخته شده بود و روي قبور حضرات معصومين امام حسن مجتبي، امام سجاد، امام محمد باقر و امام صادق – عليهم السلام – قرار داشت را از جا در آورده ، و گنبد و ضريح را از بين بردند.

يکي از جهانگردان غربي به نام ميسترکه به فاصله کوتاهي از ويراني اين حرم بقيع را ديده، ويراني و خرابي آنجا را اين گونه ترسيم مي کند: “چون وارد بقيع شدم، آنجا را همانند شهري ديدم که زلزله شديدي در آن به وقوع پيوسته و به ويرانه اي تبديل شده است، زيرا در جاي جاي بقيع به جز قطعات سنگ و کلوخ به هم ريخته و تيرهاي چوب کهنه چيز ديگري نمي توان ديد. ولي اين ويراني ها و خرابي ها در اثر وقوع زلزله و يا حادثه طبيعي بلکه با عزم و اراده انسانها به وجود آمده بود و همه آن گنبد و بارگاه هاي زيبا و سفيد رنگ که نشانگر قبور فرزندان و ياران پيامبر اسلام بود، با خاک يکسان گرديده است.”
در اين ماجرا تنها حرم پيامبراکرم (ص) محفوظ ماند و وهابيان در ادامه هتاکي هاي خود تصميم داشتند قبر مطهر رسول خدا (ص) را نيز تخريب کنند اما از بازتاب اين کار در جهان اسلام و برانگيخته شدن احساسات مسلمانان بر ضد خويش ترسيدند و به طور موقت از اين عمل منصرف شدند.
انشاء الله به زودي مسلمانان جهان و بخصوص شيعيان از دست اين وهابيون جنايت کار نجات يابند.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

بقیع در پشت خانه‎های مدینه

مطلب دومی که در این بحث حائز اهمیت است این است که طبق دلائل موجود تاریخی، خانه‎ها و منازل مدینه تا بقیع امتداد داشته و بقیع پیش از آن که بصورت آرامگاه عمومی درآید و همانگونه که در معرفی آن گفته شده است: «شَرْقیها نَخْلٌ وَ غَرْبیها بُیوتٌ» از طرف غرب در پشت منازل مدینه قرار داشت و کوچه‎های متعددی این منازل را به همدیگر وصل می‎نمود و به محل بقیع منتهی می‎گردید که بعضی از این منازل به تدریج برای دفن افرا متشخص مورد استفاده قرار گرفته و بعضی از آنها هم تخریب و به بقیع منضم گردیده است.

گرچه در صفحات آینده شاهد دلائل و قرائن متعددی در این زمینه خواهیم بود ولی به نظر می‎رسد که نقل چند دلیل و شاهد تاریخی در اینجا ضروری است:

1ـ در کتب تاریخ و مدینه شناسی، در معرفی «روحاء» که به بخشی از بقیع اطلاق می‎گردید؛ چنین گفته شده است:

«الرّوحاءْ اَلْمَقْبَرة اَلّتی وَسَطَ اَلْبَقیعِ یُحیطُ بِها طُرُقُ مُطْرَقة»؛ «روحاء مقبره‎ای در بخش میانی بقیع می‎باشد که راه‎های متعددی آنجا را احاطه نموده است.»

2ـ و در بعضی از این منابع چنین معرفی شده است:

«اَلرّوحاء کُلُ ما حاذَتْ اَلطریقَ مِنْ دارِ مُحَمَدبْنِ زَیْد اِلی زاویَة دارِ عقیل الیَمانِیّة الشّرقِیة.»
«روحاء» آن بخش از بقیع است که در محاذی راهی(کوچه‎ای) که از خانه محمد بن زید به زاویه شرقی خانه عقیل منتهی می‎گردد قرار گرفته است.»

زیرا گاهی می‎گویند: «قَبرُ فاطمة بِنْتُ رَسول ِالله زاویَة دارِ عَقیل اَلیَمانِیّة اَلشارِعَةِ فی البَقیع.»
و گاهی می‎گویند: «اِنّ قَبرَ فاطِمة وِ جاهَ زقُاقَ نُبَیْة وَ اِنّهُ اِلی دار عَقیل اَقْرَبُ»؛ و در مورد دیگر می‎گویند: «اِنّ قَبْرَ فاطِمة حِذْوَ زاویَةِ دارِ عَقیل مِمّا یَلی دار نُبَیهْ.»
و همچنین گفته شده است:
«اِنّ قَبْرَ فاطمة مَخرَجَ الذُقاقِ اَلّذی بَیْنَ دارِ عَقیل وَ دارِ أبی نُبیْه.»

3ـ گرچه مورّخان و مدینه‎شناسان اهل سنت همانند علمای شیعه، در محل دفن حضرت فاطمه (سلام الله علیها)اختلاف نظر دارند ولیکن همان نظرات مختلف نیز مؤید این واقعیت تاریخی و گویای وجود خانه‎ها و کوچه‎های متعدد و سمت غربی بقیع می‎باشد.

این تعبیرات مختلف و جملات صریح بیانگر وجود منازل و کوچه‎های متعدد در کنار بقیع می‎باشد؛ کوچه‎هایی که خانه محمد بن زید را به زاویه خانه عقیل متصل می‎ساخت و کوچه‎ای که در میان خانه عقیل و نبیه قرار داشت و کوچه‎هایی که به محل بقیع منتهی می‎گردید.

و خانه‎ها و منازلی که متعلق به محمد بن زید و عقیل بن ابیطالب و خانه دیگری متعلق به نبیه و ابن‎نبیه بوده و طبعاً منازلی متعلق به اشخاص دیگر که نیازی به معرفی آنها نبوده است.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

بقيع و بقعه های آن

پس از رحلت پيامبر (صلی الله عليه وآله) تا به امروز، اين قبرستان، همچنان آباد و برقرار بوده و بسياری از صحابه و تابعين و علما را در طول تاريخ در آغوش خود جای داده است. مالك بن انس گويد: حدود ده هزار نفر از صحابه در بقيع دفن شده اند.
از كيفيت برخی از قبور چنين بر میآيد كه مكان های خاصی از بقيع، اختصاص به افراد خاصی داشته و يا به هر حال، وضعيت چنان بوده كه امكان دفن افراد وابسته به يك خانواده وجود داشته و آنان می توانسته اند در كنار هم دفن شوند.

برای مثال، كنار هم قرار داشتن قبور چهار امام، با اين كه در فواصل مختلف زمانی رحلت كرده اند، شاهدی برای اين امر است. همچنين دفن شدن چندين تن از همسران پيامبر يا دختران آن حضرت و... در كنار يكديگر، همين مسأله را تأييد می كند.
باقی ماندن محل اين قبور، نشان از آن دارد كه قبرهای مذكور از همان آغاز مورد توجه و زيارت مردم بوده است. اين امر اختصاص به شيعه نداشته و اهل سنت نيز نسبت به قبور همسران پيامبر و يا عثمان و نيز برخی از علمای خود; مانند مالك بن انس و استاد و شيخ او نافع، قاری قرآن كه در كنار هم مدفون هستند، احترام گذاشته و به زيارت آنها می رفته اند. اين مسأله سبب شد تا به مرور، برای حفظ اين قبور، بناها و بقعه هايی كه در آغاز كوچك بوده، روی آنها ساخته شود.

عباسيان، برای حفظ قبر عباس، بنايی روی آن ساختند. از آنجا كه قبر عباس در كنار قبر چهار امام و قبر منسوب به حضرت زهرا (عليها السلام) يا فاطمه بنت اسد بود، بقعه ياد شده، بر روی همه آنها يكجا بنا شد. پيش يا پس از آن، بقعه هايی نيز برای همسران پيامبر، عمه ها و نيز امام مالك و غيره ساخته بودند و از قرن ششم به بعد، كسانی از بزرگان نيز كه علاقمند به برخی از مدفونين در اين مكان بودند، بقعه هايی برای آنان ساختند.
به نوشته مَطَری (741) افزون بر قبّه ای كه روی مزار عباس و چهار امام بود، در كنار آن، قبه ای روی قبر عقيل و عبدالله بن جعفر نيز وجود داشت. پس از آن قبّه ای بر مرقد ابراهيم فرزند پيامبر (صلی الله عليه وآله) بود كه در سمت قبله آن، ضريح مشبّك قرار داشت و در كنار وی عثمان بن مظعون دفن شده بود.
اين سخن پيامبر در وقت دفن ابراهيم كه به سلف صالح ما عثمان بن مظعون ملحق شد، همانطور كه مطری نقل كرده، ثابت میكند كه قبر عثمان بن مظعون بايد در كنار قبر ابراهيم باشد.

وی می افزايد: پيش از آنكه عبدالرحمان بن عوف درگذرد، عايشه از او خواست كه در خانه اش كنار شيخين دفن شود، اما او گفت كه با ابن مظعون عهدی دارد و می خواهد كنار او دفن شود. به نوشته مطری، اين زمان، در داخل قبه عقيل، يك حظيره سنگی بود كه قبور زنان پيامبر در آن قرار داشت و بدين ترتيب روشن می شود كه بعدها قبه ای مستقل برای همسران پيامبر (صلی الله عليه وآله) ساخته شده است.
نايب الصدر كه در محرم سال 1306 ق. از بقيع ديدن كرده، از واقع شدن بقيع در خارج ديوار اصلی شهر مدينه ياد كرده و نوشته است: دور بقيع حصاری بود كه دو در داشت; يكی از اين دو در، در برابر بقعه ائمه (عليهم السلام) بود و ديگری در برابر درِ اصلی ورود به شهر مدينه. در آنجا سنگ نبشته ای وجود داشت كه اشعار تركی بر آن حك شده بود و نشان میداد كه تاريخ بنای حصار بقيع، سال 1223 ق. بوده و به دست سلطان محمود عثمانی نوشته شده است.

به نوشته برخی از منابع، در سال 1234 ق. محمدعلی پاشا، حاكم مصر، بقعه ائمه بقيع را به دستور سلطان عثمانی بازسازی كرد.
سيد جعفر مدنی برزنجی (م 1317 ق.) كه خاندانش از سوی دولت عثمانی، متوليان رسمی بقيع بودند، نوشته است: بقعه ای كه عباس و ائمه چهارگانه در آن قرار داشتند، قبه ای بزرگ و عالی بوده است. اين بقعه، به مانند ديگر قبّه های منهدم شده، بعدها در دوره سلطان محمودخان عثمانی ساخته شد كه به گفته مدنی، بوّابی آن با فرامين سلطانی، از سوی عثمانی ها، در خاندان آنها بوده است. اين دربانان، به رغم آن كه از سادات بودند، نسبت به شيعيان، به ويژه شيعيان عجم سختگيری زيادی داشتند و برای هر زائر شيعه كه وارد حرم ائمه می شد، مبلغی می گرفتند.

در نزديكی قبّه عباس و ائمه، بقعه كوچكی روی قبر ابن ابی الهيجاء بوده است. اين شخص كه از امرای دولت فاطمی بود، كارهای عمرانی زيادی در آثار متبركه حرمين به انجام رسانيد. در همان نزديكی، مقبرهای هم برای امير چوپان ـ از سلسله چوپانيان عراق عجم ـ بوده است.

به طور معمول قبوری كه دو سنگ ـ يعنی يكی در بالا و ديگری در پايين ـ دارد، صاحب آن زن و قبوری كه تنها يك سنگ دارد، نشان از مرد بودن صاحب آن میباشد.
طی دو دهه گذشته، دو بار ديوار بقيع تخريب و بازسازی شده است. بازسازی جديد كه در روزگار فهد صورت گرفت، بقيع را به مقدار زيادی از حالت ويران های كه پيش از آن داشت، درآورد. در اين طرح كه هماهنگی وضعيت بقيع با مجموعه طرح حرم نبوی مورد توجه بود، ابتدا ديواره های بقيع به شكل زيبايی ساخته شد; سپس در داخل بقيع طی سال های 1418 ـ 1419 مسيرهای رفت و آمد سنگفرش گرديد و مانع از برخاستن خاك به دليل شلوغی جمعيت شد. اين در حالی است كه اميد میرود قبور ائمه بقيع، دست كم سنگفرش شده و از اين وضعيت بدر آيد.

اكنون قبور موجود در بقيع به صورت فضای باز و ساده و بدون بقعه درآمده و قبرها جز نشانی ساده، به صورت سنگی كه بالای سر آنها گذاشته شده، چيزی ندارد. با اين حال، تعلق خاطر مسلمانان به مدفون شدگان بقيع سبب گرديد كه همچنان قبر عدهای از بزرگانِ مدفون، مشخص باقی بماند; گرچه به مرور زمان، قبور صدها بلكه هزاران تن از صحابه و تابعين به دست فراموشی سپرده شد و قبر آنان نامشخص ماند.

سفرنامه ها و كتاب های تاريخی كه در قرون مختلف به نگارش درآمده است، حكايت از اعتنای كامل زائرانِ حرم نبوی به اين قبرستان می كند. مسلمانان از هر فرقه و مسلك، پس از زيارت خيرالبشر به زيارت دفن شدگان در بقيع آمده و خاطره پرشكوه عصر نخستين اسلامی و مظلوميت امامان را زنده نگاه داشته اند.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

نقش وهابيت در تخريب قبور مطهر ائمه عليهم السلام

يکی از جنایتهای که در تاریخ معاصر به وقوع پیوسته و قلب تمامی انسانهای دارای وجدان بیدارو بالاخص شیعیان را بشدت جریحه دار نموده ، تخریب قبور ائمه بقیع (ع) می باشد . هرگاه شخصی پس از سفر حج به میان هموطنان مراجعت می نماید از بغضی عمیق پرده برمی دارد ، که دل همه را به درد می آورد و آن چیزی نیست جز حکایت غربت ائمه بقیع .

در طی این مقاله قصد دارم پرده از جنایتی بردارم که در ان باز هم بهائیت و سران آن و عین الملک هویدا پدر امیر عباس هویدا بطورغیر مستقیم در کنار برادر نامشروعشان وهابیت نقش اساسی دارند .
شروع یک توطئه
براساس گزارش حسین پیرنظراز سفارت ایران در مصر، اگر دولت ایران براى یکى دو سال دیگر، رفتن به حج را منع مى کرد، حتماً حکومت حجاز حاضر به قبول شرایط پیشنهادى ایران مى شد و درنتیجه،هم براى زائران ایرانى رفع مزاحمتمى گردید و هم نسبت به تعمیر قبورو خرابی هاى به عمل آمده امتیازاتى به دست مى آمد.
لیکن متأسفانه این کار صورت نمى پذیرد و در خرداد ۱۳۰۸ هـ . ش. اولی مراوده رسمى دیپلماتیک میان ایران و حکومت عبدالعزیز صورت گرفته و درشهریور همین سال، معاهده مودّت میان ایران و حجاز امضا و در فروردین سال ۱۳۰۹ هـ . ش. حبیب الله هویدا با عنوان نماینده ایران و با سمت کارداروارد جدّه مى شود.
تأسیس سفارت ایران در عربستان، که به نوعى تقویت حکومت عبدالعزیز را در پى داشت، به حدّى براى عبدالعزیز مهم بود که هویدا پس از ملاقات با وى،از قول کفیل وزارت خارجه در گزارش خود مى نویسد:
«... و ذکر کرد که هیچ وقت اعلى حضرت را تا این درجه شاد و مسرور ندیده بودیم که امروزه از ملاقات شما و وصول ناصر همایون شاهنشاهى اظهار شادىو سرور علنى مى فرمودند... .»
مأموریت حبیب الله هویدا
حبیب الله هویدا در ایجاد این ارتباط نقش مهمّى داشته و لذا دولت حجاز نیز به مسؤولان وزارت خارجه خود دستور مىدهد که همیشه او را راضى و خورسند نگاه دارند که اسباب تکدّر خاطر و دلتنگى براى او فراهم نشود و تمام مطالب و تقاضاهاى او را به فوریت انجام دهند!
باتوجه به اینکه حبیب الله هویدا یکى از دو نماینده ایران براى بررسى وضعیت حجاز در اثر حمله وهابى ها و تخریب اماکن مقدسه بوده و از سوى دیگر، وى براساس اسناد، داراى مسلک بهائیّت و از بهائیان شناخته شده بوده است،همه گویاى آن است که متأسفانه نماینده ایران به صورت پنهانى نقشى مؤثر در نادیده گرفتن این مسأله مهم داشته است. این نکته زمانى تقویت مى شود
که ملک عبدالعزیز به هویدا مى گوید:
«... ما شما را از خود مى دانیم (که البته درست هم می گفته چون وی از سران وهابیت و عین الملک از پیروان بهائیت بوده است )، شما نیز خود را مثل سایر نمایندگان اجانب ندانید، هیچ وقت لزوم به تحصیل اجازه نیست، هروقت که میل دارید، بدون هیچ ملاحظه، به دیدن مابیایید، چه در مکه چه در این جا، ما همیشه آماده ملاقات شما هستیم... .»
در روزنامه الوطن (چاپ بغداد)، در تاریخ ۲۰ ربیع الاول ۱۳۴۸ هـ . ق. در زمینه به رسمیت شناختن دولت حجاز توسط ایران درباره نماینده ایران، حبیب الله خان عین الملک معروف به هویدا مى نویسد:
«... مشارالیه کاملاً به این قضایا آگاه است و علاوه بر اینکه زبان مملکت رابه خوبىمى داند، محل اعتماد ملک عبدالعزیز و رجال حکومت حجاز است وشخصاً نزد آن ها محترم است و بدیهىاست که تعیین او به این سمت، مسأله را به طور دلخواه حل و تسویه مى نماید!»در ماده سوم عهدنامه مودّت، امضا شده میان دو کشور، هیچ اشاره اى به مسأله تخریب و هدم آثار اسلامى و قبور ائمه بقیع نشده و با کمال تأسف راحت ازکنار آن گذشته اند. هویدا تا سال ۱۳۵۳ هـ . ق. به عنوان نماینده ایران در حجازمشغول به کار بوده است.
حبیب الله هویدا در مأموریتش به مدینه، براى کسب اطلاع از میزان خرابى ها،تلاش جدى کرده تا این حادثه مهم را بسیار کمرنگ تلقى نموده، وهابیان را به نوعى، تبرئه نماید. در گزارش وى چنین آمده است:
... بالاى مناره، قبه مطهّر صعود کردیم، یکصد و سى پله بالا رفتیم و از آن جاقبه مطهر را زیارت نمودیم (زیرا صعود بالاى قبه غیرممکن است). از آن جا مشاهده نمودیم که فقط پنج گلوله تفنگ به قبه مطهر اصابت نموده و اندکىسوراخ کرده است و ابداً خرابى وارد نیامده است! اولاً نمى شود حتم کرد که ین گلوله ها از طرف وهابى ها بوده است! ثانیاً برفرض اینکه از طرف آن هابوده باشد، واضح است عمدى نبوده است! و در اثناى تیراندازى به همدیگرخطاءً به قبه مطهر اصابت کرده است! و دلیل صحت این نظریه این است که قبه مرقد مطهر خیلى عظیم و بزرگ است و وهابى ها هم در پشت دروازه وقلعه شهر بوده اند و تعدادشان بیش از سه ـ چهار هزار بوده است; اگر قصداصابت مى داشتند، اقلاً دو سه هزارگلوله به قبه مطهر مى رسید! به هرحال فقط آثار پنج گلوله تفنگ در روى قبه مطهر بود و همچنین آثار چهار ـ پنج گلوله بر قبه اهل بیت بود، خادم باشىِ حرم مقدس نیز سه ـ چهار عدد گلوله آورده و به بنده داد و گفت که این ها را روى بام حرم یافته و تصور مى کند که از گلوله هایى است که به قبه مقدس رسیده است. فدوى آن هارا تقدیم خواهم نمود که در موزه وزارت معارف محفوظ بماند... .»
الا و لعنت الله علی القوم الظالمین ........