وقتی خواب هستیم چه اتفاقی میافتد؟ کارکرد خواب چیست؟ چگونه راحتتر یا بهتر بخوابیم؟
آیا کمتر خوابیدن لازم است و میتوان این کار را کرد؟ چگونه با بیخوابی مبارزه کنیم؟ و سؤالاتی از این قبیل برایمان جالب هستند؛ زیرا به بدن ما و ساعات عدمهشیاری ما نسبت به کارکرد بدن مربوط میشوند و ناگفته نماند که ساعات خواب، تقریباً یک سوم عمر ما را در برمیگیرد.
به همین گونه، درجه حرارت بدن در شبانه روز با نظم خاصی در تغییر است؛ یعنی حداقل 36.7درجه سانتیگراد حوالی 6صبح ودر طول روز بالاتر میرود تا حوالی 5 بعدازظهر به دمایی حدود 37.5 درجۀ سانتیگراد برسد. امروزه عقیده بر این است که حرارت میانگین و طبیعی بدن در طول روز، 37درجه سانتیگراد نیست بلکه 37.2 درجه سانتیگراد است. تمامی این مکانیزم ظریف و دقیق به وسیلۀ نوعی مترونوم (ضرباهنگ ) بیولوژیک اداره میشود که گاهی «نوسانگر داخلی» نامیده شده و در مغز و کنار غدۀ هیپوتالاموس قرار گرفته است.
این نوسانگر که بر زمینۀ آهنگ 24 ساعته کار میکند، تحتتأثیر عوامل مختلفی است.
بیشتر افراد بین ساعت 11- 10 شب میخوابند و 8-6 صبح بیدار میشوند. با این همه، نمیتوان انکار کرد که خواب بسیاری افراد خارج از فاز این ریتم قرار گرفته است.
اینان افراد «شب بیدار» هستند که تا قبل از 2 صبح خوابشان نمیبرد و افراد «صبح بیدار» که اغلب ساعت 4یا 5 صبح از خواب برمیخیزند. آیا این 2گروه از خواب طبیعی خاصی بهرهمندند؟ با بررسی مطالعاتی که در مورد این افراد انجام شده است، جواب این سؤال منفی است ولی بهطور ساده اینگونه بهنظر میآید که لحظه اوج هشیاری و بیداری این افراد کمی جابهجاست یعنی «زودخیزان» بین ساعات 3تا 4 بعدازظهر و «شبنشینان» حدود 7 بعد از ظهر در اوج هشیاری و بیداری هستند.