وقتی روزهای كاری هم در تعطیلاتند ...!

[خادمه زینب کبری(س)]

وقتی روزهای كاری هم در تعطیلاتند ...!

---

نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ارائه طرحی با 16 امضا كه در صحن علنی خانه ملت هم اعلام وصول شده است، خیزی دوباره برای كاهش تعطیلات در كشور برداشتند و پیشنهاد حذف چند روز از تعطیلات رسمی كشور از جمله یك روز از تعطیلات ایام عید نوروز، 12 فروردین، 29 اسفند و 15 خرداد را مطرح و در ادامه پیشنهاد كردند كه شهادت امام رضا (ع) فقط در مشهد، تعطیل و شهادت حضرت زهرا(س) و امام جعفرصادق(ع) نیز فقط در قم تعطیل باشد.

تعطیلات ایران و یك بلاتكلیفی مزمن

تعطیلات در كشور ما هم از آن جمله موضوعاتی است كه با اظهارات و روایات متفاوت نتوانسته چهره واقعی و اصلی خود را برای مردم نمایان كند؛ چه آن كه برخی معتقدند میزان تعطیلات رسمی در ایران زیاد است و كشورمان را صدرنشین كشورهای پرتعطیل جهان می‌دانند و گروهی دیگر معتقدند كه ایران دارای كمترین تعطیلات در جهان است.

موضوع چیست؟

مركز پژوهش‌های مجلس به این تناقض چنین پاسخ داده است: از دیدگاه كسانی كه معتقدند تعطیلات در ایران كم است، اگر قرار است تعطیلات ایران با سایر كشورها مقایسه شود باید كل تعطیلات اعم از رسمی و آخر هفته را در نظر گرفت و تفكیكی میان این دو قائل نشد درحالیكه در حال حاضر وقتی بحث مقایسه پیش می‌آید این گونه نیست.
اما در دیدگاه كسانی كه معتقدند تعطیلات در ایران زیاد است، مقایسه، صرفا مربوط به تعطیلات رسمی ایران با تعطیلات رسمی سایر كشورهاست و نه تعطیلات پایان هفته.

مشكل كجاست؟

به رغم كم بودن تعداد تعطیلات در ایران توزیع و پراكندگی تعطیلات به گونه‌ای است كه باعث ایجاد پدیده بین‌التعطیلی در كشور می‌شود؛ اتفاقی كه در دیگر كشورهای دنیا كمتر ایجاد می‌شود؛ به همین دلیل ایران از معدود كشورهایی است كه تعطیلات در آن مساله ساز، و موجب بحث و مناقشه و از سویی دیگر كاهش بهره‌روی شده است.
مركز پژوهشهای مجلس در این باره اضافه می‌كند كه توالی تعطیلات رسمی اعم از مذهبی، ملی و حكومتی ، با تعطیلات پایان هفته و ایجاد پدیده بین‌التعطیلی در كشور است كه تبدیل به معضل شده است؛ زیرا تعطیلات مذهبی بر اساس تقویم هجری قمری است.

[خادمه زینب کبری(س)]

موضوعی مهمتر از كاهش تعطیلات

درحالیكه دكتر احمدی‌نژاد، رییس‌جمهور از برنامه‌ای برای افزایش تعطیلات آخر هفته در كشور استقبال كرده و معتقد است كه این امر برای رسیدگی به امور خانواده ضروری است، نگرانی همیشگی از افزایش تعطیلات، وجود دارد.

اكنون كه نمایندگان مجلس برای كاهش تعطیلات رسمی بار دیگر عزم خود را جزم كرده‌اند و پیشنهاد داده‌اند كه 9 روز از تعطیلات رسمی ایران كم شود، صرف نظر از این كه نهایتا چه تعداد از این تعطیلات كم خواهد شد، باید فكری هم به حال این دغدغه كنند كه آیا با كاهش تعطیلات مشكل پایین‌بودن بهره‌وری در ساعات كاری ایران حل می‌شود؛ بویژه آن كه اكنون طرح پیشنهادی تا حذف برخی تعطیلات مذهبی از جمله شهادت امام رضا (ع) به جز در شهر مشهد و شهادت امام صادق (ع) و شهادت حضرت زهرا (س) به جز در قم هم پیش رفته است.

كاهش تعطیلات اگرچه ممكن است ارتباط تجاری و اقتصادی، آموزشی و فرهنگی و در تمام حوزه‌ها با سایر كشورها را افزایش دهد و ثمرات زیادی داشته باشد، اما به تنهایی، به افزایش بهره‌وری نیروی انسانی در جامعه به معنایی كه در سایر كشورهاست منجر نخواهد شد.

آمارها می‌گویند درحالیكه میزان كار مفید سالانه، در ژاپن 2420 ساعت،‌ كره جنوبی 1900 ساعت، آلمان 1700 ساعت، چین 1420 ساعت، ‌آمریكا 1360 ساعت، تركیه 1330 ساعت، ‌پاكستان 1100 ساعت و افغانستان 950 ساعت است، در ایران میزان كار مفید سالانه به 800 ساعت می‌رسد. همه اینها درحالیست كه كل میزان ساعات كار در ایران به نسبت سایر كشورها بسیار، اما بهره‌وری پایین است.

پایین بودن بهره‌وری نیروی انسانی بویژه در بخشهای دولتی ایران، دلایل زیادی دارد كه همگی منجر به ضعف اخلاق و فرهنگ كار در جامعه ما شده است.

از جمله این دلایل می‌توان به بروكراسی اداری ، تغییر مداوم مدیران و بلاتكلیفی نیروی انسانی، انتصاب مدیران ضعیف ، مسوولیت نشناسی كاركنان، نداشتن برنامه و هدف كوتاه و بلندمدت در بخشهای مختلف سازمان، عدم آموزش نیروی انسانی برای انجام كار موثر و باكیفیت، فقدان نظارت مدیران بر روند انجام كار توسط كاركنان، تأثیر دادن مشكلات فردی بر كار و وظیفه شغلی و نداشتن مهارت برای تفكیك این دو، چند شغله بودن افراد، ارزش قائل نشدن افراد برای شغل خود، رقابت با سایرین بر سر كار نكردن، استفاده درست و بموقع نكردن از سیستم تنیبه و پاداش مناسب توسط مدیران، اعمال تبعیض از سوی مدیران بالادست، بی‌توجهی به نیازهای نیروی انسانی، فقدان ارزیابی عملكرد به معنای ارزیابی عملكرد كاركنان از مدیر و مدیر از كاركنان، فضای خسته كننده محل كار و اهمیت ندادن مسوولان به این مشكل ریشه‌ای اجتماعی و ... اشاره كرد.

فرار از كار، درحالی به مشكل اجتماعی ریشه دار جامعه ما تبدیل شده است كه اگر تمام روزهای تعطیلمان را حذف كنیم، به مانند مردم سختكوش ژاپن و كره جنوبی كه لازمه توسعه كشورشان را كار و كار می‌دانند، به میزان بهره‌وری نیروی انسانی در این كشورها دست نخواهیم یافت، مگر آن كه تغییری جدی در روش مدیریت‌ها در بخشهای دولتی صورت گیرد.

فقدان سیستم نظارت قوی بر عملكرد كاركنان موجب شده است كه ارباب رجوع گاهی به دلیل غفلت كاركنان و مسوولیت‌نشناسی آنها به چنان مصیبت و گرفتاری دچار شوند كه فاتحه نتیجه‌گیری از رجوع به آن اداره را پیشاپیش خوانده باشند.

تفاوت ساعات كار مفید ما با سایر كشورها كه نمونه‌ای از آنها گفته شد، درحالیست كه در بسیاری از كشورها از تعطیلات دو روزه پایان هفته برخوردارند و به قول خودمان به امور خانواده هم می‌رسند.

البته هدف این نوشته، دفاع از تعطیلات پی در پی نبوده، بلكه درصدد یادآوری این نكته است كه كاهش تعطیلات لزوما متضمن افزایش بهره‌روری نیروی انسانی در جامعه نیست.

فرشته هاشمی

بخش اجتماعی تبیان

---